Te revires pas !

• Zoologia : en francés, se ditz « du coq à l’âne » e en occitan « de la cabra al perièr », mas avètz ja vist una cabra cacaraquejar de bon matin e un ase gimnasta faire lo perièr (o : beure de Perrièr ?) L’art de la traduccion es vertadièrament plan malaisit.

• Se pòt traduire lo monde en justícia, mas jamai en injustícia.

• D’unas expressions : « La traduccion es annexion », per Victor Hugo ; « La traduccion es just un resson », per George Borrow ; « Malastre pels autors de reviradas literalas ; en virant cada paraula enèrvan lo sens » per Voltaire. De Na Sévigné : « Las traduccions son de servicialas que pòrtan un messatge del mèstre e dison lo contrari de çò demandat. »

• Traduttore-traditore : se pòt faire rimar traduccion e traïson. Un tèma que la Paulina Kamakina e lo Franc Bardòu nos capitaràn plan de ne faire un libre de 200 paginas a quatre mans sens traduire o traïr lors sentiments fòra de las en(ni)voladas poeticas ! Ja lo du Bellay trapava que d’unes se deurián faire sonar traïdors puslèu que traductors ! Mas, dètz ans abans el, l’italian Paolo Cherchi èra pas tendre amb los traductors-traites e ba disiá d’un biais dirècte : « Se sabètz res faire d’autre que traïr los libres, anatz doncas cagar tranquillament sens candèla ! »

• Al contrari, quand fas rimar o juntar traduccion e fidelitat, lo risc bèl es de balhar un tèxte plan tristonet.

• Jòc : Lo Renat Nelli escriguèt poèmas en doas lengas occitan-francés, mas unes còps lo sens coïncidissiá pas ! Cada lenga a son biais de dire. Dins mon òbra, se trapa un poèma de tres mots : « L’ase nada ». Traduccion en francés : « L’âne rit » !!!

• Los sentiments tanben se pòdon traduire o traïr.

• Plan sovent, lo traductor automatic es un ase bastat que sap pas brica sasir las nuanças. Alara, vos disi pas pels jòcs de mots, jòcs de lenga(s) !

• Èra content(a) d’aver legit los autors occitans en francés. De qué coneissiá de la literatura occitana ?

• Unes còps (e benlèu : totjorn) val mai traduire sas emocions en silenci puslèu qu’en paraulas. Cossí los mots capitarián de dire çò que lo còr pensa e capita pas de formular ?

• Los Franceses an lo Robèrt ; los Occitans, avèm lo Robèrt Lafont.

• Meleta o pascada : Sabi plan perqué l’Eric Fraj aima pas lo mot revirada. Es que supòrta pas la coseson de la carn que d’unis fan tot just vira e revira !

• Sinonimes de traduire (podètz faire vòstra causida) : deschifrar, descodar, descriptar, transcodar, transpausar, transcriure, daissar paréisser, denotar, exprimir, manifestar, miralhar, mostrar, rebatre, (i tornam) traïr…

• Reviradas proposadas al Congrès Permanent e a l’Academia occitana : Facebook : morre de boc ; pom-pom girls : las pomponetas ; ChatGPT : lo gat petaire ; un flash : un laucet ; le potiron : lo ponti redond ; Linky : l’Inquiet (o l’Anquet ?) ; le M*c-** : lo bramafam ; le carbure : la garbura ; la NUPES : los pèdescauces ; lo RN : las èrnhas ; le potager : un amic vièlh ; une avancée sociale : l’avançada del cranc…

• Avoacion : Vos garantissi qu’aquesta cronica es estada escrita dirèctament en lenga nòstra. La revire qual·a vòl e dins quna lenga que siá de la planeta o dels còsmos ! Li desiri plan de plaser !