Loïsa Paulin (1888-1944)
(1888-1944)
Loïsa Paulin
Loïsa Paulin aguèt una vida plan trista, transfigurada per la siá poesia. Nascuda a Reialmont al còr de Tarn entre Albi e Castras lo 2 de decembre de 1888, i defuntèt atjada de 56 ans lo 23 d’abril de 1944. Maridada en 1908 a un collèga, ne divorcièt – çò qu’èra puslèu rare d’aquel temps – en 1912. Se perdèt tanben tres mainatges dins lor enfança primièra.
Passèt son enfança dins aquela borgada ont sos parents d’origina rurala tenián un cafè sus la plaça principala : pas res d’estonant d’aqueste moment qu’aja pogut dire que l’occitan èra estat sa lenga mairala, mesa de caire tre son intrada a l’escòla primària. Bona escolana, seguiguèt un cursus ascendent, pro classic per l’epòca, en venent regenta laïca. Remarcada plan d’ora per sas qualitats intellectualas, foguèt lèu ensenhaira de letras dins las escòlas primàrias superioras (ensenhament modèrne per los e las que practicavan pas lo latin) : foguèt nommada titulara a Tula. Aquel « exili » al còr de Lemosin vei espelir sa vocacion poetica : en francés primièr (una pichona mitat de son òbra çaquelà, coma la del cantalós Vermenosa), participa a de revistas dichas provincialas (La Vie Limousine) e davera mai d’un concors e prèmi, que la fan conéisser dins lo monde dels poètas.
Malauta, tornèt al país en 1930 (botada en retirada anticipada en 1932). A mand de venir cèga e paralisada, tornèt a l’estudi de l’occitan, pel Collègi d’Occitania e l’Escòla Ròcaguda d’Albi. Se raprochèt alara de l’abat Salvat e dels mèstres de l’Escòla occitana, Prospèr Estieu e Antonin Perbòsc. Entretenguèt amb eles una correspondéncia seguida. Publiquèt dos volumes importants en lenga d’òc : Sorgas (1940) e Fresca (1942), daissant a costat d’aquò fòrças inedits. Se pòt uèi dintrar dins la siá òbra pel polit libreton Direm a la nòstra nena (edicions Vent Terral, 19821), que compren un ensemble de poèmas corts e de comptinas. Las tematicas de Loïsa Paulin van, long dels ans, de l’amor de la natura (fauna e flòra) a l’istòria tragica d’Occitània, coma o mòstra un de sos pus darrièrs poèmas :
« Romança »
Reiet que passas dins lo vent,
Ont pòrtas aquel fial d’argent,
Volant, voleta ?
Reiet, Reiet, ont l’as trobat ?
Quina fadeta l’a fialat ?
Quin polit còr lo t’a donat
Per ta reieta ?
– Lo fial d’argent es un anèl,
Es l’anèl del Rei lo plus bèl
De sus la tèrra.
Aprèp aver plan batalhat,
De son det lo Rei l’a levat,
Abans de se morir sul prat
Ont fan la guèrra.
Lo Rei es Pèire d’Aragon
Que voliá perir lo Daimon
Vengut de França.
Ara es aval tot estirat.
L’an raubat e l’an tot macat…
Amb el se morís la Beltat
E l’Esperança.
La Dama que prendrà l’anèl
Se plorarà dins son castèl,
Plorant, ploreta,
Que veirà plus caval lunat
Vestit d’argent, d’argent ferrat,
Ambe son cavalièr mannat,
Paura Reieta !
Autona 1941 (Fresca, 1942)
CIRDOC – Institut Occitan de Cultura
