Siáu Rodín. Me definissi coma un poèta de lenga occitana promier. Mai lèva pas que per ieu la poesia pòu aguer mant’unei biais d’expression, es pas sonca un estile literari. Per aquò siáu tanben musicaire, cantaire, fau de dessenh, ai mai d’un biais d’expression mai son totei complementaris e caminan cotria sus la mema dralha. Ai començat la musica e la poesia a l’atge de 11 ans mai o mens, mon paire èra musician e òme de teatre, e ma maire èra professora e afogada de poesia : Char, Eluard, Aragon, Prévert, ai creissut emb’ elei. Siáu naissut en Alemanha, puèi a tres meses siam partits viure a Rabat au Maròc per 6 ans, puèi avèm viscut 8 ans au Caire en Egipte e fin finala 2 ans a Beirot au Liban. Aviáu 15 ans quand siáu arribat en
França, e parlavi francés, alemand, anglés e arabi. Mai dau costat de ma maire aviáu ja la lenga occitana dins l’aurelha : per ela, bòrd que frequentèt la còla de Mont Jòia estent joina e que me cantava o me grondava de còps en provençau, e per un collèga sieu de Beirot : Denis Capian, ara òme d’escrich e de cultura dau moviment occitan que viu en Ardècha.
Es èu promier que me metèt la grana dins l’aurelha en me fent escotar Massilia Sound System e Fabulous Trobadors, aviáu 13 ans. Quand tornèri en França ai començat per far de hip hop en francés au licèu embé Denis Sampieri, e d’escriure de poesia dins de fòrmas variadas : classicas (sonets en alexandrins) o mai liuras e inspiradas dei surealistes. Aguèri de mau a trobar ma plaça, a l’estrangièr èri marselhés, en tornant aquí èri l’estrangièr. E puèi me mancava quauquaren, en Egipte aviáu apres l’egipcian per carrièra e l’arabi classic a l’escòla, aviáu ja una cultura dau parlat locau e la trobavi pas en cò mieu. E un jorn ai descobèrt que i aviá una lenga, qu’èra la lenga de mei reires, qu’aviá un nom e una istòria. Partent d’aqueu jorn, ai decidit de trobar de locutors naturaus, e siáu anat far de collectatge en cò mieu autorn de la mar de Berra. Ai aprés coma aquò. Es a n’aqueu moment qu’ai descobèrt tanben lo Còr de la Plana e que ne’n fau partida uèi encara. E dempuèi me siáu investit tant coma ai poscut per la lenga nòstra : pendent 4 ans a l’Ostau dau País Marselhés coma sòci puèi president e professor de lenga, sus lo projècte de vestits espèra un pauc qu’es encara en soscadissa, sus mant’unei obratges de grafisme per la Malcoiffée, lo Còr de la Plana, e d’autrei gropes o associacions, fau partida dau collectiu Dètz dempuèi 2011, ai montat mon labèl Pantais Recòrds, e fau partida dau collectiu FEM montat per ma sòrre e ieu. Dempuèi d’annadas trabalhi coma director e compositor per de gropes vocaus coma La Roquette, Misè Babilha, Enco de Botte, faguèri tanben lo generic nòu de Viure al País, e ara me consacri de mai en mai a ma carrièra personala.

Coneissi Amic Bedel dempuèi un temps que sabi pas pus comptar. Es un amic que pòrta ben son nom, e demorarà per ieu tant coma lo monde ligat au projècte indignats, coma lei motors de ma presa de paraula. Me sembla qu’èra en 2010 o 2011 que comencèt. Un amic mieu, Juan, que se fa sonar Phonkhead me prepausèt de far de musica electronica, èra son tipe de musica e voliá provar çò que donariá embé d’elements occitans, pensaviam utilizar d’instruments tradiconaus, sabiam pas tròp. E puèi lèu me presentèt un amic sieu : Shon, un rapper de New York que passava a Marselha embé de membres dau Wu
Tang per un concèrt. Shon a d’originas amerindianas, e avèm parlat de minoritats, de la situacion de l’occitan, e tot aquò li parlava fòrça e avèm decidit de far un tròç ensems. Juan emb’ un autre tipe que se ditz le Discobole avián fach un instrumentau e me l’an prepausat, ai escrich e enregistrat mei partidas, fach una traduccion en anglés per Shon e èu a fach una mena de respònsa en anglés. Ai enregistrat a Marselha e èu a New York, tot s’es fach per Skype en dos jorns. Puèi Amic escotèt lo titre e voliá far un clip, perqué èra important per èu que i aguèsse en occitan una musica tala, un musica produsida au meme nivèu que lei produccions americanas. Se faguèt qu’aviam un concèrt a New york embé lo Còr de la Plana a Carnegie Hall, doncas avèm recampat lo monde : lo chef op Benoît Pain de Paris, lei dos comedians a New York, Shon, e avèm rodat lo clip ailà en doas nuèchs. L’idèa èra pas de dire « regachatz siam occitans e siam anats a New York » mai puslèu de se servir de tota aquela imatjariá capitalista per li far dire lo contrari. Avèm vougut emb’ aquesta cançon nos servir dei còdis de la musica e de l’estetica mainstream per far passar un messatge engatjat, es clarament e explicitament una cançon anti capitalista. Mai sabi pas s’aquò fuguèt pron comprés. I aviá pas de ligam embé lo moviment deis indignats, èra just l’epòca, una crida dau moment. Aquò fuguèt pasmens per ieu la debuta, embé lo sostenh d’Amic e Juan ai contunhat d’escriure e començat a soscar a un album solo qu’es encara en preparacion e que sortirà en 2017 seguit d’una virada. I aurà d’autres clips produsits per Piget, me sembla que nòstei trabalhs son bessons, Amic es coma mon grand fraire, siáu quauqu’un de fòrça estacat a l’uman, au relacionau, imagini pas de far de cinèma autrament qu’embé Piget. Lo clip que ven es diferent : podèm dire quasi que ma musica es la benda son d’un film d’Amic Bedel. Me languissi de lo sortir.

Exactament. Per ieu la musica es un biais d’exprimir ma poesia, meme dins indignats, tròbi que lo tèxte èra pron poetic e imatjat. Bensai tanben que dins un recanton m’imagini que l’eritatge culturau qu’ai causit a 20 ans, es aquò : escriure e
far existir una poesia occitana d’ara, coma un resson ais aujòus trobadors que son sempre sortits e cosinats a totei lei sauças, levat que pus gaire de monde fa çò que fasián : mestrejar mai d’un art, e subretot aqueu de jogar embé la lenga, embé lei nivèus de compreneson e lo biais de metre aquesta lenga en musica. Es una causa qu’oblidam malurosament : la mestreja. Èstre mèstre de nòstra lenga, l’inventar, la traïr. Tradicion e Traïson an la mema rasiga latina, tot es una question de conéisser pron çò que leis ancians nos laissan per lo transformar embé justessa e onestetat. Siam deman, per ieu l’occitan es pas una causa dau passat, puèi que l’ai pas eritat. E la musica que fau, es tanben aquò : una traïson dei musicas que la vida me laissèt : lo hip hop, lo cant tradicionau, lo rock e la musica aràbia, tot aquò viu en ieu e voliáu trobar la justa mesclanha entre tot aquò. Es per aquò que mon album pren de temps. Lei collaboracions embé lei musicaires, son mai que tot umanas, son de gens qu’aimi. Son de gens qu’aimi sa musica, e que me noirisson umanament e artisticament. Dins mon album tot s’es fach coma aquò, de rescòntres, de monde que m’an tocat, i a de monde dau Brasiu, de familha Artús, de la Mal Coiffée, de la Roquette, d’ILIXO, de musicaires marselhés que jògan embé IAM. Meme lo tipe que fa lo son, lo conoissi dempuèi 18 ans, e es un bòn, li fau fisança e son trabalh es pas lo mieu, mai lo sieu pòu cambiar la figura dau mieu. Ai pas fach de causidas en foncion dei « competéncias », jamai, seguissi mon còr. Per exemple Laetitia Dutech qu’es dins la Mal Coiffée, a la basa jogava de batariá, mai sabi pas, se sentiá pus pron en fisança emb’ aquò, mai li ai demandat de jogar de batariá sus un tròç mieu, e a la fin a fach un duo improvisat embé Roman Baudoin, e es tarrible. Es aquò lo mai important : la fisança e l’amistat.

Pensi qu’es una question d’epòca e de pragmatisme. Far un libre pren de temps e demanda de sòus. Tant coma far un disc. Entre temps, lo numeric es pertot. E ieu vòli l’occitan, e ma poesia pertot. Alòrs publiqui sus Twitter, es interessant, perqué es un format redusit. Es una mena de haiku numeric. Mai tanben i a un costat instantanèu, siáu pas un obrador de la poesia, cerqui l’essenciau, lo subran. Abans mandavi ma poesia per sms ai personas que concernissiá, puèi me siáu dich qu’èra pas sonca una causa privada. Fau pas embarrar nòstra lenga dins lo cercle privat, subretot se la vestissèm de sei mòts e sons lei mai polits. Fau la far veire e ausir au monde tot. E lo numeric permet aquò. M’empacha pas d’aguer un projècte de poesia urbana sos fòrma de pegasolets e afichas per exemple. Mai dins aquesta question i a tanben una debuta d’explicacion dau titre ARA.

A la debuta ARA deviá èstre un libre en collaboracion embé Nicolas Godin de familha Artús que fa de fotografia. Mai lèu me siáu rendut compte que voliáu far ausir la lenga de ma poesia, pas sonca per lei non occitanofòns, escrivi en provençau maritime, es un son. Lo voliáu partejar. Mai enregistrar just ma vòtz, me semblava paure. Alòrs ai agut l’enveja de ne’n far un disc cort, que conta una istòria, una mena de jornada, e ai lèu trobat autorn de ieu lei musicaires que faliá per aquò. Voliáu un objècte musicau sens etiqueta, e que fariá resson tanben ai disques de Ives Roqueta o André Neyton, un pauc experimentau, narratiu. Cada musicaire qu’ai contactat aviá mai o mens ja fach de musica experimentala e totei èran pron dubèrts. Ai recampats mei poèmas en 5 tèxtes, mes dins un òrdre cronologic, e distribuit a cadun en foncion de sa personalitat, umana e musicala. La soleta causa que li ai demandat èra que lo tèxte sigue audible en entièr. Degun a poscut escotar lei tròç deis autres abans que tot sigue acabat, levat ieu. Au nivèu visuau, voliáu far dintrar lo monde dins mon univèrs, coma per far una transicion vèrs mon album que sarà fòrça intime. Es una fòto de ieu, mascada a mitat per de motius qu’ai dessenhat dessús, e lo libret es fach d’una fòto panoramica de Kandahar en Afghanistan qu’ai trobada en cò de mon paire. Mei parents se son rescontrats ailà, e mon paire moriguèt l’an passat. Èra important per ieu. A ges de ligam dirècte embé lo contengut dei tèxtes, mai una part de ieu vèn d’ailà, d’aquest Orient. E puèi lei trobadors disián èlei que lo
Khorassan perse èra lo breç de l’amor. ARA es una istòria d’amor, son breç bensai es ailà tanben. ARA sortiguèt en promièr en version numerica per de rasons de budgècte, sortirà lèu en cd e puèi en vinil.

A.U.B.A. es un pichon projècte diriáu, es una aventura puslèu. Es… lo rescòntre entre ieu e Erwan Billon e Charles Villanueva totei dos musicaires dins lo grope de metal montpelhierenc WeaksaW. Erwan es tanben lo fraire de Titouan de Du Bartàs, canta dins lo Barrut, e dins dos autres projèctes embé ieu : UÈI e SORN. Avèm decidit simplament per enveja de far de musica ensems, de prene d’instruments, e de partir 3 jorns embarrats dins un ostau de Cevenas, e escriure, compausar e enregistrar tot sus plaça. Avèm fach dos titres : un d’un tèxte mieu : « jorn novèu », e un autre d’un tèxte de Jòrgi Reboul : « plòu ». Encara un còp i aviá una recèrca d’instantanèu, de situacion. Es un projècte discografic, pensam pas ne’n far de concèrts. Es un ambient puslèu folk e acostic, mesclat de sons d’ambient, aquí i aviá de fuèc e de pluèja, l’avèm gardat. Anam contunhar de nos recampar coma aquò embé aquestei constrenchas, e quand aurèm pron per sortir un disc lo farem.
Es pas mon projècte principau, que demòra mon album : « pantais clus ». Sus aqueu, escrivi, compausi tot. Convidi de monde per tornar jogar de partidas, mai es vertadierament mon obratge lo mai pregond. Tant au nivèu de la musica coma de l’imatge. Ai trabalhat embé un fotograf e una illustratritz americana, vòli far un objècte d’art, una causa preciosa. Aimi pas coma pauc a cha pauc lo disc es devengut un objècte promocionau. Donam de quilòs de cds promocionaus a de
monde que leis escotan pas. Pensi que fau tornar donar de valor a l’objècte. Senon lo numeric es ben pron, gasta ges de papièr, es disponible pertot e tot lo temps. Pensi que de far un disc sus un supòrt fisic, es un acte de creacion tant important coma lo contengut. Sus aquò vòli èstre un artisan de l’objècte culturau. Encara aquí per ieu i a un resson dei trobadors e de l’art totau. Parlarai mai en detalh d’aqueste projècte pauc a cha pauc. I aurà un promier titre que sortirà embé un clip nòu per Piget, donarà la color generala d’aqueste disc.

Pantais Recòrds naissèt a la seguida de mon enveja de far un disc solet. Voliáu pas obedir a n’aquesta lei que tot se passa a París. Aviáu absoludament pas enveja de defendre mon projècte fàcia a de monde que, mema de bòna volontat, aurián totjorn agut aquesta frasa dins un caire de la tèsta « mais c’est en occitan ». Aimi l’independéncia tanben. Voliáu pas aguer a negociar de questions de budjècte, de grafisme o de contengut artistic. Sabi çò que fau e onte vòli menar ma barca. Alòrs ai montat un labèl. Ai mes totei meis economias dins aqueste projècte. Vòli pas de subvencions nimai. Siáu per l’independéncia
economica tanben, es riscat, mai se riscam ren de que serve de viure ? Es per ieu un acte militant. Siáu occitaniste. Es estat creat oficialament l’an passat, embé una còla de tria, de monde professionaus e implicats, interessats e interessants. I a
François Huguet, occitanofòn de Losèra que viu a París, jornalista e doctorant a la Sorbonne, es lo president, la clavaira es Mélodie Perrin que fa partida de La Roquette, e qu’es cargada de produccion per lo grope e d’autreis estructuras, e dins lo C.A. i a Caroline Dufau, cantairitz dins Cocanha, Bab el Khorassan, sòcia dau collectiu Dètz, Noémie Calmel qu’es encargada de produccion dins mant’unei festenau e eveniments d’art contemporanèu, e tanben ma manager, e Denis Sampieri, musicaire dins lo Còr de la Plana, Uèi, e productor de musica electronica. Es un foncionament associatiu. Mema s’es ieu que l’a montat, es important per ieu de lo far emb’ elei perqué sei vejaires, ponch de vistas e competéncias, son pas lei mieunas. Avançam ensems. Avèm montat a Marselha un talhièr de serigrafia e d’estampariá. Volèm que totei nòstei produccions fisicas siegon d’objèctes precioses, dins lo sens que saràn fach per d’umans aquí au nòstre, que trabalhan embé passion. E d’èstre independent m’a aprés una causa : far un objècte artisanau de qualitat còsta pas tant mai car que de lo far dins una usina en seria. Pensi que fau valorizar l’artisanat, e lo trabalh a dimension umana, meme dins la musica.
A la debuta èra soncament per mon album. Mai lèu me siáu dich que voliáu far aprofiechar d’aquò a d’autrei gens. Lei promièras causidas se son fachas naturalament : ILIXO son dos fraires dau caire de Pau, que jògan d’arpa e de sansonha, fan una musica instrumentala mai la lenga li es presenta, son fòrça ligats a son territòri e en meme temps fan que compausicion, es pas de musica tradicionala. Aviáu entendut sa demo i a d’annadas, dempuèi trabalham sovent ensems : Valentin a fach un tròç sus ARA, lei dos saràn embé ieu sus scèna per lo live de mon album solet, e dins mon album ai utilizat sa musica tanben. Puèi la Roquette, es un còr de fremas d’Arles, trabalhi emb’ elei dempuèi d’annadas, li aviáu ja escrich de cançons, e an participat a mon album tanben, doncas s’es fach naturalament quand an decidit de far un disc. Ne’n fau la direccion artistica, li vau participar coma autor, compositor e organizi lei participacions deis autres musicaires, i aurà per exemple Aqueles sus un tròç. E fau la gestion grafica de totei lei projèctes. Puèi vendràn A.U.B.A., Uèi e Sorn. La dralha principala es de produsir de musica occitana d’ara, embé lo maximum de novèutat. Per exemple seguissi de près çò que fa Alidé Sans. Avèm parlat mant’unei còps, pensi qu’un jorn trabalharem ensems. I aurà de còps dins d’unei projèctes de musica tradicionala, mai voliáu tanben tornar trobar lo vam de Ventadorn e Revolum, a l’epòca i aviá mai que tot de tèxtes e de musicas novèus. Puèi qu’es un labèl associatiu, l’important es tanben de far en sòrta que l’artista posque ganhar un pauc mai que s’èra dins una ret de labèl a l’anciana, embé un distributor, e tot aquò. Volèm un rapòrt dirèct embé lo public, e fidelisar lo monde tanben embé la qualitat deis objèctes fisics. Cèrqui tanben, bensai embé fòrça simplesa, a crear un vam de creacion novèla, mostrar a una generacion mai joina bensai que seis idèas son benvengudas, que se son pron fòrts dins la mestreja de la lenga e de la musica e qu’an una prepausion vertadièra, i a un endrech onte leis escotarem e se podèm leis ajudarem. Es çò que s’es passat embé ILIXO, son joines, e tre la debuta ai cresegut dins sa joinessa, de còps fan de causidas que bensai au fons de ieu me disi que son « d’errors de joinessa », mai leis empachi pas, pensi que mon ròtle aquí es de leis acompanhar, leis ajudar a s’espandir sus una dralha segura. Es coma aquò que vesi mon trabalh de director artistic, cèrqui pas a lei cambiar ni a impausar una vision mieuna qu’auriáu, mai ai besonh de passar de temps a descobrir l’univèrs d’aquestei artistas, per poscar leis metre en valor embé justessa. E la justessa pren de temps.