Harry Potter e lo broishami de la traduccion
Com se ditz « Harry Potter » en occitan ? E ben se ditz « Harry Potter », mercés d’aver legit mon article. Mei seriosament, ac sabi pr’amor Harry Potter e la pèira filosofau estó tradusit en occitan gascon en 2009 a las edicions Per Noste per Karina Richard Bòrdanava, ensenhaira de Calandreta, e Harry Potter e la crampa deus secrets en 2011 per Patric Guilhemjoan, professor d’anglés e d’occitan en collègi.
Tradusir un monde famós : quina plaça per la creacion ?
Guilhemjoan digó a Sud Ouest que n’èra pas question de tradusir los noms deus personatges principaus – aquò’s logic pr’amor son emblematics – mes qu’aquò’s possible peus noms de personatges segondaris e noms de lòcs quan son jòcs paraulèrs. Per exemple los noms de las quate maisons de l’escòla de magia Hogwarts : Grifondaur que correspon a l’anglés Gryffindor, Arpagraula a Ravenclaw (arpa = claw ; graula = raven), Eslissin a Slytherin (eslissar = to slyther), e Taishpof a… Hufflepuff.
Huff e puff an mantun sens (huff = bohar ; be in a huff = har lo mus ; puff = crum ; puff = bohada ; puff = pantaishar ; cream puff = coquet de crèma ; etc.) e lor combinason pòt crear mantua interpretacion chic o mic amusanta. Lo quite sens de Hufflepuff en anglés n’es pas tant clar com los autes, mes ne trobèi quauquas interpretacions sus Internet :
- Make the huff do puff = « deishar un desplaser (huff) desaparéisher (puff = onomatopèa) ». Voleré díser que Helga Hufflepuff, la fondatritz de la maison, avosse un caractèr positiu ;
- Huff and puff vòu díser « estar esbohat » (podetz notar que trobam la medisha « h » aspirada dens lo mot anglés qui representa lo bohet !). L’estat « esbohat » caracterizaré metaforicament los eslhèves de Hufflepuff, qui ne s’escaden pas los estudis en estar coratjós (Grifondaur), savis (Arpagraula) o rusats (Eslissin), mes en n’aver pas jamei paur de tribalhar hòrt.
N’es donc pas aisit de tradusir « Hufflepuff »… e la solucion gascona sembla conservar mei que mei l’aspècte sonòre amusant deu nom d’origina, en crear un mot qui’s sembla ua seria d’onomatopèas (Taish ! Pof !) en tot har referéncia a l’animau emblematic de la maison, çò que correspon a la construccion deus noms de las autas maisons.
Dessenhs : Picolo_kun, DeviantArt
Ua traduccion au servici de l’aprenedissatge de l’occitan ? Testimòni
Harry Potter es lo 1èr roman qu’ensagèi de legir en occitan. Lo demandèi au Pair Nadau (òc, a 30 ans !), e èri fièra de’u poder compréner après solament 3 mes de cors deu ser a l’universitat.
Ne coneishèvi pas enqüèra los temps deu passat, ni la particula de citacion « ce » tanpauc, mes los integrèi instintivament, pr’amor coneishèvi dejà lo libe de cap, l’avoi legit mantun còp au collègi. Sabí dejà que l’oncle Vernon tribalha dens ua « entreprise de perceuses », n’avoi donc pas besonh de cercar lo mot « taravèras » dens lo diccionari, quitament se n’es pas briga transparent. Es donc la familiaritat deu materiau – e l’intercompreneson entre francés e occitan – qui’m hasón la lectura tant aisida e agradiva.
« Malahèita hèita. »