Nina Roth : l’occitan qui’s parla, canta e siula
Nina Roth : l’occitan qui’s parla, canta e siula
Quau seré lo punt comun enter l’isla de la Gomera en las Canarias, lo nòrd-est de la Turquia e Laruntz en las Pireneas ? Que son tres endrets on s’i ensenha la lenga shiulada (o siulada). En Aussau, aqueth idiòma qu’ei sortit deu vilatge d’Aas, e que serviva sustot entà comunicar en montanha. Tres ans a, Nina Roth, ensenhanta au collègi de Laruntz, aidada preu Felip Viu professor a l’universitat de Pau, qu’introdusishó aquera lenga en cors d’occitan. Que’ns conta quin a permetut d’enriquir los contienuts d’ensenhaments, de har palancas dab las autas lengas, e a còps, de reconciliar joens dab lo mitan escolar. Adara, la mitat deu collègi deus « cinq monts » que s’aprèsta un viatge a las Canarias tà encontrar d’autes joens siulaires.
Qu’ès professora d’occitan e d’istòria-geografía en occitan au collègi de Laruntz, en vath d’Aussau, tà la seccion bilingüa. Qu’as bastit un encastre tà la transmission de la lenga shiulada d’Aas. Quin s’ei hargat aquò ?
Qu’ei partit de la Calandreta de Biost, de Sabrina Cepeda de l’associacion « Lo Siular d’Aas ». Que n’èi entenuda a transméter las basas d’aqueth parlarsiulat, e qu’èi trobat açò extraordinari. Que n’èi sentit lo potenciau : qu’avem ua lenga qui’s parla, qui’s canta, e adara qui’s siula. Tres modulacions, quin astre ! Que demandèi au Felip Viu, qui ac ensenha eth a l’universitat de Pau, d’interviéner auprès deus mens collegians. Atau l’experimentacion qu’a començat, au mes de genèr de 2015. Augan, lo Felip Viu qu’intervien en l’encastre deus cors de la seccion bilingüa tot diluns matin, a setmana passada. Jo qu’apreni au medish nivèu com los mainats. Que soi aquiu entà coordinar e animar la classa, entà apitar los projèctes.
Quin aquera lenga siulada ei ligada a l’occitan ?
Qu’ei ua modulacion de la paraula, e la lenga originau estructuranta qu’ei l’occitan en la soa varianta biarnesa. A la Canarias que’s hè dab l’espanhòu, dab la medisha tecnica. Quate vocaus que’s pòden siular – i, e, a, o – e quate consonantas, lo contèxte que va har la diferéncia. Après, que cau tribalhar l’aurelha dab exercicis d’emission e de recepcion.
Quin e’s passa concrètament, un cors de lenga siulada ?
Purmèr, los collegians que pausan los cartables en lo correder. Que s’asseden en classa. Lo Felip que hè l’aperet en lenga siulada. Cadun que respon en siulant. Quan Felip n’i ei pas, los mei adaise qu’apèran aus camaradas. Un còp aquò hèit, que hèm lo torn deus progrès. Que’ns desplaçam hèra, pr’amor entà siular de plan que cau estar de pè. Que pausi objèctes sus ua taula, lo Felip que ditz « Tè Adèla, pòrta la botelha d’aiga a Marcò ». Que cau qu’Adèla e reconeishe l’accion, l’objècte e lo destinatari. Que i a tanben jòcs de desplaçaments. Quan la meteò ac permet, que hèm talhèrs dehòra. Que ns’entrainam a la portada deu siular. Los mei autonòmes que tribalhan la compreneson en escotar documents sonòrs. D’autes que tribalhan l’emission dab Felip, la finessa deu son. E que viram atau d’un talhèr a l’aute. N’an pas l’impression de tribalhar, mes que tribalhan hèra.
Qu’ei ua transmission hòrt actiu de la lenga. Quin ei recebut per l’equipa pedagogica ?
L’experiéncia qu’estó reconeishuda com « innovacion pedagogica » per l’Educacion Nacionau. Mes n’entram pas hens las casas, ne’ns balhan pas los mejans. Au collègi de Laruntz, qu’avem lo projècte « Trescatge de la lengas ». Qu’aprenem ua lenga e las palancas dab las autas lengas ensenhadas. Esfaçar las termièras que facilita l’aprentissatge. Atau que bastim un projècte plurilingüe dab tots los professors, e la lenga siulada per supòrt. De mei, tà plan siular, que cau parlar occitan : mainats qui ne hèn pas occitan a la debuta de l’annada, que s’ac gahan per la lenga siulada.
E los còishes justament, quin arcuelhen aquera lenga siulada e la metòda d’ensenhament ?
Que’n son hòrt ahuecats. En siulant, que hèm tribalhar l’emocion corporau. Que mobiliza d’autas competéncias lingüisticas e sociaus. Qu’avem vist a escolans metamor fòsa’s, cambiar de postura de cap a l’escòla, e motivà’s tà apréner la lenga. En classa, autant qu’an dificultats a préner la paraula, autant siular, que’s hè shens nat complèxe. Qu’an un espiar bravolent, que s’encoratjan a cada progrès. Que s’i escaden a aver ua concentracion de las granas. Aquò qu’ei positiu tà l’aprentissatge de las autas disciplinas. Tad èths que’s sarra deu còdi secret, deu jòc. Que saben qu’an un quauquarren mei. Au rugbi, que comunican en siulant suu terrenh ! Tanben que son sensibles au patrimòni, au hèit d’arreviscolar ua lenga perduda, en saber que daubuns an los grans-pairs qui siulavan.
E lo hèit que n’i agi pas evaluacion dab nòtas, qu’imagini e contribueish a l’interés deus joens…
Segur, ne soi pas tà las nòtas chifradas de tota mòda. Totun, quan son en demostracion a la Hèra deu hromatge a Laruntz, que’t poish díser la confrontacion e la reaccion deu public e son ua hèra bona evaluacion ! Que son meilèu los pairs e mairs qui son en demanda de nòtas, qu’ei ua securitat. Que coneishi los mens aprenents, n’èi pas besonh de’us notar. Que validam competéncias.
E aqueth escambi dab la Gomerà, quin e’s prepara ?
L’an passat qu’escambièm dab los joens omològues, en occitan, en espanhòu, en francés. Au mes d’abriu, qu’i vam, dab lo cinquantenat de collegians, en classa de quatau e tresau. Que vam préner l’avion a Tolosa, puish lo ferrí. Tota ua aventura ! Que’n saunejam desempuish 3 ans. Que van encontrar un aute pòple siulaire, imagina’t ! Qu’èm ajudats per la Region e lo Conselh Departamentau, l’associacion deus pairs d’eslhèves e las comunas. Los de la Gomerà que van viéner aqueste ivèrn, o l’an qui vien. Los joens de noste que’us van har descobrir la nèu.
On e’s pòt apréner, aqueth parlarsiulat, en dehòra deu collègi e de l’universitat ?
Lo Felip Viu que va obrir lo cors de lenga siulada aus adultes augan : a Laruntz tot diluns de 17h-18h, a la Calandreta de Biost. Que vien au collègi lo diluns matin, que demorarà sus plaça entà ensenhar aus adultes en fin de jornada.
- Cors de lenga siulada, miat per Felip Biu e ubèrt a tots lo diluns (1 còp sus 2) a 6 òras deu ser a la Calandreta de Biost
- Cors a l’Universitat de Pau
- Siti internet deu collègi de Laruntz
