Caleïdoscòpi : 10 ans en imatges
Produccion, realizacion, difusion : qu’ei causa sabuda, l’audiovisuau occitan qu’ei fòrt chic representat per las vias mediaticas gran public. Que cau horucar per la tela e pistar las projeccions, tà poder assadorà’s la hami de contienut filmic en lenco nosta. Veire a mitat vueit, veire a mitat plen, las dètz darrèras annadas qu’èran totun ricas e prolificas en matèria de produccion audiovisuau occitana, que siin documentaris, ficcions, doblatge de filmes… Hem-nse desfilar quauques imatges hens ua seleccion caleïdoscòpica #SeleccionNonExaustiu
Se lo mèdia hertzian e tanh a estar chic passat de mòda, l’eslogan de 1981 «Volem l’occitan a la television», que’s poderé adara aplicar a totas las manas mediaticas. La plaça de l’occitan e deus occitans qu’i ei fondamentau. Qu’ei un enjòc de societat màger : aver ua « mediatèca » de referéncia, alimentada, divèrsa, accessibla e tostemps renovelada, que permet aus occitans de’s har conéisher, mes sustot de crear un imaginari collectiu entà’s neurir e har còrda. Estar vededer, pausar espiars sus çò qu’èm, identificà’s a un personatge, enténer la lenga, sentí’s representats e validats en la soa existéncia, atau qu’ei tot l’enjòc de la representacion mediatica.
En contèxte d’urgéncia de sauvaguarda de las practicas lingüisticas, los occitans que’s filman, que’s collèctan, que s’enregistran. Lo hons de collectatges, meilèu important, qu’ei miat e alimentat per actors locaus institucionaus, associatius, enterpresas de produccions. Qu’ei lo cas en Gasconha dab lo tribalh d’Eth Ostau Comengès, Nosauts de Bigòrra, Numériculture Gascogne e de la societat de produccion Media d’Òc, amassats preu portau Oralitat de Gasconha[1]. Tau com en Avairon dab las campanhas de collèctas Al Canton, en Baish Ador dab Memòria Viva e l’Inòc, o enqüèra dab la creacion en 2012 deu Centre d’Estudis de la Paraula d’Òc (Cep d’òc) a Ais de Provença.
Emparas, que n’avem. Mes quin ahortir aqueth imaginari comun ? En escríver, inventar, har víver las istòrias e los personatges. En 2008, lo realizator tolosan Amic Bedel que sòrt la Fugida, dab l’estructura de produccion Piget. En 2009, lo comedian Laurenç Labadia qu’escriu e corealiza Le Cho Chi Shon ou l’art martial occitan dab la companhia Lilô. Duas personalitats qui’s van encontrar au parat deu permèr episòdi de l’Occitania en banhadèra, e har partida deus permèrs membres deu collectiu Dètz. Nombre d’aur d’aqueth Diari, la transicion b’ei tota trobada : au mes de julhet de 2010, Dètz qu’ei creat a Tolosa, dab la tòca d’investir lo hestau de l’Estivada de Rodés coma un terrenh de jòc mediatic. Au programa : captacions de concèrts e espectacles, entervistas d’artistas, cronicas, sketchs, improvisacions, sequéncias musicaus per carrèra… Lo tot hargat per dètz joens (e mensh joens) professionaus de l’audiovisuau. Un còp la permèra Estivada passada, los detzaires que s’ahuecan entà dar seguida a l’aventura e hornir contienut mei tà la platafòrma-laboratòri. Que’s basteish un foncionament a l’annada, dab cronicas culturaus mesadèras, corts-metratges de ficcion, projèctes pedagogics. Quauques programas a véder e tornar véder peu web : La Banana del Segalar, «documensonja» sus la cultura d’ua varietat de banana biologica corbada a la man ; Un balèti quasi perfièch, en quate episòdis, on quate concurrents e s’i hèn tà organizar lo mei bròi bal a casa (clinhet amistós aus balètis fòlk neò-trad tostemps mei inventius dab la practica de la dança tradicionau) ; los quate episòdis de My Bourrez : a Rodés, bastishossim ua restanca d’aiga qui anegaré la vath tota e haré ua vila los pès hens ua laca artificiau, çò que vaderen l’imobilièr, lo torisme, l’emplec, l’agricultura ? Los maines de rebomb que son explorats, en reclam a l’ahar de la ZAD de Sivens.
En 2011, qu’ei l’annada de mesa en rota de Conta’m, estructura de doblatge de filmes en occitan. Atau que son formats detzenats de comedians, traductors, adaptators. Lo joen public occitanofòne que graseish de filmes d’animacions en la lenco. Tà l’annada 2013, la tant esperada webtelevision Octele qu’arriba sus la tela. La medisha annada, lo Patric La Vau, realizator gascon orginari d’Uzèste, que presenta lo filme Lenga d’Amor : un documentari d’escritura, intima e universau, qui merca la soa filmografia ja hornida. En 2013 tostemps, La societat Piget que perpausa Còp d’ala, la seria istorica sus ua Occitania vista deu cèu, escriuta dab lo Pèire Brun.
En 2014, lo scenaristas Julien Campredon e Amic Bedel que lançan los dus episòdis pilòtes de La Seria. En partir deu constat de «l’impossibla destinada audiovisuau occitana», un duò de cineastas que van arrecaptar sòus en Catalonha tà poder esperar realizar lo filme Montsegur de Mar. En 2016, Eva Cassagnet e Felip Espinassa que signan l’escritura deu cort-metratge Shens Papèrs, on la ficcion mescla la dança, la canta e ua presa de paraula engatjada. Tostemps en 2016, Octele que difusa lo filme realizat per Marc Oriol, Dins la votz dels sègles, suu famós cantaire occitan Renat Jurié. Lo magazina de França 3 Viure al País que coproduseish e difuseish la seria Biais, «tutomentaris» deus saber-har occitans, e Lo mot, format cort pedagogic de vulgarizacion de la lenco, realizats per Piget. L’audiovisuau occitan que s’exprimeish tanben en clips videos musicaus. Prenetz lo bon temps filhòtas de la Mal Coiffée, Qual es que ten? de Du Bartàs, Cooperativa de Mauresca Fracas Dub, e en darrèras, l’excellent Manténguer Riòta de Uei.
E las pepitas de non pas mancar, tà acabar lo noste caleïdoscòpi : la seria ligams de dètz videos sortidas au parat deus dètz ans deu còr polifonic Vox Bigerri. Dètz sequéncias de cant en viu filmadas au Pic deu mieidia d’Aussau, au mercat de Sant Aubin a Tolosa, a la catedrau Santa Cecila ad Albi, au castèth de Montsegur… Dètz escrins meravilhós tà botar en valor e en espaci aqueras vutz excepcionaus.
[1] oralitatdegasconha.net
