Des mots de la voix à ceux de la plume, le portrait de Robert Lafont par Philippe Gardy, grand spécialiste de la littérature occitane classique et contemporaine – et ancien lycéen nîmois du maître – laisse entrevoir des couleurs, des rythmes, des influences et des amitiés qui contribuèrent à façonner une œuvre multifacette et cohérente.

Robèrt Lafont, es primier una votz, un frasar articulat e clar. Una sintaxi, donc, que son importància es de donar la direccion dau prepaus e d’esclargir lo sens de çò que se ditz. Paraula clara e destacada, e mai dins son ritme.

Una escritura puèi, una quasi calligrafia. Tan clara coma la paraula. N’i a agut amòr d’aquò fins a ensajar de retipar son debanar regular e sens ambigüitat vesedoira.

Dins sei començaments, Lafont se vouguèt un pauc pintre aqüarelista deis imatges de son país, Nimes e sei garrigas. S’opiniastrèt pas, sèmbla, mai de pintres (Viallat, Clément…) acompanhèron son òbra literària.

Quitèt pas d’escriure, a la man, una bèla part de sa vida, libres e articles : dins totei lei genres (ensags, recèrca, literatura…), emplegant sei doas lengas, francés e occitan, copiant, recopiant, mai d’un còp reescrivent de fons a cima tal ò tal obratge. Vengut lo temps deis ordinators, es tota una part d’aquela activitat qu’es estada perduda, per eu coma per d’autres.

Un dei mèstres dau joine Lafont foguèt un catalan de Sant Gervasi, un barri de Barcelona, de pauc son ainat, Joan Esteve, qu’aviá fugit la guerra dins son país en França ont moriguèt a la fin deis ans 1940. Poèta, pensaire, Esteve s’interrogava poeticament e politicament sus Occitania a partir de son experiéncia catalana. D’una amistat ren qu’epistolara, Lafont posèt quauqueis elements fòrts. E la referéncia a Catalonha, critica quand èra de besonh, jamai l’abandonèt pas. D’Esteve parlava de temps en autre, d’un ton secretós.

Posant dins Circé et le paon (1953) dau professor de Genèva Jean Rousset e, coma Rousset, dins lei Cahiers du Sud marselhés, granda revista tota europenca que ne foguèt lo collaborator regulier, inventèt e metèt en scèna, a partir deis annadas 1950, lo barròc occitan, nocion un pauc neblosa, mai que portèt sens e valor explicativa a tot un moment literari e estetic de la lenga. E mai se carpinhèt amb Fèlix Castan (NDLR : escrivan, pensaire e teorician culturau) sus aquò coma sus mai d’una causa…

Pivelat per lo lengatge e seis endevenças dei temps pus antics fins au sieu, Lafont quitèt pas de se questionar sus aquela singularitat umana. Promoguèt un metòde nòu per l’estudiar : la praxematica. Ne seguissiá l’itinerari, n’interrogant leis originas coma lei desaviaments pastats dei foliás passadas e presentas. L’occitan e son istòria i èran non pas un centre, mai una bossòla.

Botarem en relèu, maugrat sa plaça mendra a rapòrt deis autrei manifestacions d’una òbra polifacetica e coërenta, lo poèta. L’escritura poetica, e mai rara, foguèt per Lafont, en tresplomb de l’òbra immensa en pròsa e dei grandei bastisons intellectualas, lo ponch recapitulatiu. Mai que lo roman ò l’analisi, lo poèma, dins l’edifici, dona a veire concretament lo debanar d’una pensada. Ais escolans dau licèu Daudet de Nimes, dins leis ans 1960, legissiá de poèmas (Sabine Sicaud, René-Guy Cadou, Pierre della Faille, Max Rouquette…) e ensenhava de « marchar » lei vers latins de Virgili per ne trobar l’escansion justa…