Lo seten art nasquèt occitan !
Lo seten art nasquèt occitan !
Per un trin qu’arribava en gara de La Ciutat (e que quitament èra pas un TGV ont respectar la distanciacion e l’interdiccion de se manjar un crostet), de qué passèt pel cap dels fraires Lum per mandar milions e milions de personas dins unas salas escuras !
Un còp de mai, lo país occitan èra al cap de la modernitat e, un temps, faguèt afars lucratius. La Victorina se ganhèt la vida en logant estúdios. A Canas, los concorses de montada dels escalièrs foguèron seguits per un nombre de mai en mai bèl d’afogats. Lo Panhòl te virèt unes films de primièra : lo país passava suls ecrans tal coma èra (pas amb la lenga : òu, lo monde, cal pas quichar !) amb sas istòrias d’aiga, d’amors contrariadas, de cocuts estabosits… Mas çò qu’èra un cinèma de la vertat (vertadièra, de segur), los Parisencs te lo vegèron coma quicòm d’exotic e de risolièr. Segur que lo monde auriá melhor viscut se Marius e Cesar èran venguts emperaires de Roma !
Unes Occitans exiliats a las Americas montèron al cap de las afichas : citarem (un còp de mai) Laura Ba-Cal, Carri Grand, Gregòri Pèc, Marlon de la Branda o Grassa Quèli…
La darrièra sesilha
Mas fa temps que se tenguèt la darrièra sesilha d’un art popular. Las salas de cinèma abandonan las vilas mejanas. Los noms estranhs de Bolerò, Vox, Rex, Colisèu… daissan plaça a las multisalas impersonalas (unes… complèxes : ja, lo nom !!?) ont la tòca es de vendre lo mai possible de popcorn (los papetas apelavan aquò de domaisèlas en faguent petar los grans de milh sus la placa cauda de la chiminièra). S’es perdut lo ritual del filmòt de primièra partida, de las publicitats (Balzac 00 01 : me soveni del còp que lo Joan Carbonièr manquèt la cibla e se faguèt persègre per un taure !), de la plaçaira que vendiá glacets (vanilha o chocolat)…
Unes films an pas lo temps de viure. Ai totjorn pas comprés cossí lo nombre dels espectators a la primièra sesilha del dimècres de vèspre pòt decidir del sòrt d’un film, ja anticipat pels difuseires que causisson d’aperabans lo nombre de salas ont passarà (o pas !) E ara, unes productors se demandan se val mai passar los films dins las salas o vendre dirèctament los dreits a las televisions ont te pòdes fargar e crompar tos programas solet a l’ostal o sus ton telefonilhet.
Lo cinèma, ramosaire de public (dins lo temps en fin de setmana), o luòc-refugi per se cambiar las idèas, es el tanben remandat a unas practicas individualizadas. Aquò empacha tota discutida alara que dins una vila o una entrepresa (dins lo temps ancian) se viviá al meteis ritme e cadun-a podiá aver son mot a dire sus çò de vist o a véser.
Alara, cal saludar las associacions que contunhan de passar films fòra dels grands circuits, qu’organizan rescontres e festenals, que mòstran los films d’autors…
L’ecran blanc de nòstra nuèit negra
E lo cinèma occitan dins tot aquò ? Sus l’ecran blanc de nòstra nuèit negra… Quant de còps avèm vist, passat, repassat e subrepassat Farrebique, Istòria d’Adrian, Malatèrra, L’Orsalhèr… D’aquesta passa, convidatz lo Patric La Vau que vos vengue presentar un de sos films-documentaris sus Micheu Chapduèlh, la Calandreta de Peçac, Francés Monclar e sus tantes e maites ! A la fin, se charra e s’escàmbian d’idèas coma dins los Cine-clubs d’un còp èra.
