Lo miralh dels idolatras

Se ven de publicar un sirventés de l’autor de l’inoblidable Antonio Vidal[1]. Un sirventés, valent a dire – despuèi l’epòca del Trobar – un poèma de ruptura : aicí, ges d’amor cortés, mas un crit, terrible, moral, politic, existencial. En quatre cants, un crit imprecator que te pren, tanlèu lo començar, e te laissa pas. Per denonciar la lei arcaïca e assassina del patriarcat e del masclisme, la lei liberticida de l’absolutisme virilista ; per n’acabar amb la foliá de l’uman quand se fa plan mai bèstia e brutal que l’animal, quand s’inventa alara un Dieu a son image – çò es psicopata –, quand oportunament arbora un Autisme[2] escotelaire per, de la Crosada contra los Albigeses a Daèsh, justificar sos crimes : « Tuatz-los totes, Dieu reconeisserà los sieus ! ». Dieu, l’onor, la tradicion, l’alteritat, la pulsion sexuala, lo fantasma de çò pur, la rason d’Estat o d’Empèri… : pretèxtes nombroses, longa lista. Lor punt comun : l’amor per l’idòla, quina que siá, l’adoracion per un image – materializat o pas – cargat de poder ordonator, al qual rendèm culte e cresèm, amb una certitud sens limits e sens distància, dins lo qual projectam megalomania, narcissisme oceanic e òdi. Plan mièlhs que mila paginas de sociologia o d’antropologia, lo poèma d’Alèm Surre Garcia nos fa cabussar dins aquesta ombra letala que sèm. Sens opausar un « nosautres » a un « eles » : l’idòla es lo miralh ont nos vesèm totes e totas, mai o mens, perque l’amor pel censor, pel sadisme, per la pensada magica, lo desir de servitud e de pensar pas, la páur d’èsser liure, es çò que, tròp sovent, compartissèm. Aicí lo poèta vei mai luènh que las bonas paraulas que justifican l’injustificable. Per el tot comença e acaba pel còrs : çò que li fasèm – lo forçar, lo marcar, l’umiliar, l’enclaure – lo fasèm a l’esperit, e la dominacion del còrs femenin es pel mascle barbar la victòria e lo gausiment suprèmes… Dins la linhada d’un pensaire coma La Boétie, de poètas coma Pèire Cardenal, Maa’ri, Kabir, Adònis, mas tanben Leon Còrdas[3], e dins un discors potent, percutent, semenat d’esluciadas, lo poèta nos parla de la permanéncia de l’òdi (al respècte de l’autre, de la vida, de la natura) e de la necessitat de se’n desfar. Son lengatge es clar, prigond (« Sèm aquí, quilhats fàcia a l’enigma… »), de còps umoristic (las istòrias de Nasredín), mas totjorn subtil (« La vida, per tu, es una pèrdia de temps abans l’eternitat. Atal blasfèmias en denegar la creacion de ton Dieu. »), en quista d’un dire verai, emai faga mal : « Ma sòrre (…) es urosa de servir son òme e d’obesir en tota causa. (…) Trapa dins l’esclavitud sa rason ». Felicitam las coratjosas edicions Tròba Vox (Narbona) que publican regularament un semenaire de dobte que, en nos parant un miralh sagnós, nos mòstra quant se ligan lo social e l’intime, l’arcaïc e l’actual, lo desir de transcendéncia e son desaviar mortal. Un regret çaquelà : geinan tròp d’errors e mancas dins l’accentuacion, l’ortografia o la morfologia dels mots (p. ex. «*reconeitrà », p. 19). Pièger, ne pòdon venir a cambiar lo sens de l’enonciar : aital quand, a la p. 48, « Plaguèsse a Dieu » deven « Ploguèsse a Dieu ». Mas, de segur, l’essencial es qu’aqueste libre-far nos ditz çò que volèm pas veire : a fòrça de crentar l’idòla sèm venguts nòstres « quite[s] jaulièr[s] ».

 ——————–

[1] Antonio Vidal, ed. Le chemin vert, Paris, 1983, 96 paginas.

[2] La divinitat tota-poderosa.

[3] « Ai pas res trobat que lonja e bridèl/de Còrdas d’Espanha a Còrdas sul Cèl. » in Dire son si, Comptador Generau dau Libre occitan, Vedena, 1975. Interpretat per E. Fraj dins l’album Subrevida, Revolum, 1978.