ETH LIURET

A Ercé, en Coserans Naut, qu’aperavam liuret çò qu’eth monde apèran milhàs. En çò noste eth milhàs qu’èra eth nom deth pan de faria de migròs (milgròs) qu’ei a diser de milhòc, ua varietat montanhòla de milhòc, de gran mes redon e rogenc, que vienia coma cau ena valea deth Garbet, e sense irrigacion !

Eth liuret, qu’au fasiam cada an après aver matat eth pòrc, pr’amor que s’i metia « fritons», que d’auguns apèran « gralhons », trocets de grèish de pòrc cueits, sol assasoament deth liuret, o pòc se’n manca. Era fabricacion deth liuret qu’èra ua ceremonia ! Tota era familha qu’i prenia sa part ! Era mair qu’alumava un foc deths bèths en larèr, un foc de darnas de fag, eth pair qu’avia sortit eth cacet (pairòu) gran de coire qu’avia d’èster plan netejat e lusent, tots dus qu’avian preparat era faria de migròs barrejada de quauquas punheradas de faria de blat, e passada coma cau ara seda. Que pausavan eishús eth trespès eth cacet pro remplit de lèt, aleugerida de quauquas còças d’aigua, un chic de sau, duas fuelhas de laurièr, eths fritons quan eth liquide boiria, e qu’ei tot ! Eth moment importent qu’arribava : versar era faria a mesura, en mantuns còps, e d’aqueth temps boludar, boludar, damb ua longa cuelhèra de boès, ua espatula casa-fèta, que no s’arrape era pasta e que no s’i fagan gorlups. Qu’èra aquò eth trebalh ! Eth pair que tenguia eth cacet un chic encantat, qu’au fasia virar just çò que calia quan calia, u’aute que versava era faria, un tresau que fasia anar era espatula, tot aquò damb era calor deth foc qu’èra passada en cacet ! E que durava, que’n fasiam un plen cacet ! No’s calia cap trompar, qu’aviam d’arrestar ath bon moment, quan era mair disia qu’èra cueit ! Alavetz eth pair que’s permetia d’arrosar eth enfant d’ua bona còça d’aiguardent, dera que fasiam cada tardor quan estava quauques temps eth alambic dejós eths marronièrs deth Prat Vesiau.

Eths dus ainats qu’èram invitats a préner era nosta part deth trebalh, autant que podiam, e que nos agradava ! Qu’èram encargats de preparar era taula grana on eth pair anava poder ara vuedar, eishús era toalha blanca saupicada de faria, eth cacet tot caut encara e audorent. Que calia encantar era taula just enà que s’estenèssa era pasta coma cau, d’ua bona espessor pertot. De còps que no èra pro grana era taula ! Mes grands eths apetits, nombrosa era familha, e en eths dias a vier, eth liuret que seria fèsta, passat ara padena damb ua mica de burre e un chic de sucre.