2008 : Las lengas de França dins la Constitucion

Lo 23 de julhet de 2008, dètz ans fa, las lengas dichas « regionalas » entrèron dins la Constitucion francesa. Cal remontar a la Lèi Deixonne, en 1951, per trobar un element de comparason : a l’epòca, es lo dreit d’ensenhar las lengas a l’escòla publica que foguèt gravat dins lo maubre. Simbolicament, son de moments fòrts, quasiment incredibles : generalament, la politica nacionala se contenta d’ignorar tot simplament la question lingüistica en França. Pasmens, dins un segond temps, es sus lo terrenh e dins la mesa en pratica qu’aquelas avançadas juridicas se pòdon mesurar. Sabèm que la batèsta per l’ensenhament de las lengas « regionalas » es luènh d’èsser ganhada e que las empachas, nombrosas e pervèrsas, se quilhan sul camin dels professors. I a la lèi e son aplicacion, i a lo tèxt e lo biais de lo legir, de lo desvirar o de lo vojar de son quite sens… Los occitans coneisson plan lo problèma (coma totes los que luchan cada jorn, dins de domènis divèrses).

L’intrada de l’occitan (e de las autras lengas) dins la Constitucion foguèt la resulta d’una reivendicacion màger dels movements per la pluralitat lingüistica en França : la modificacion o la supression del famós article 2 que martèla la paraula sagrada : « La langue de la République est le français ».

Una promessa electorala desboquèt sus una tresena via, mièg figa mièg rasim, coma se ditz dins la saviesa populara. Foguèt decidit d’apondre una mencion amb l’article 75-1 : « Les langues régionales appartiennent au patrimoine de la France ».

L’aparicion del tèrme « lengas regionalas » dins lo tèxt fondator de la Republica foguèt viscuda coma una bèla avançada, una mena de reconeissença, tant esperada… D’unes diguèron qu’enfin França podriá ratificar la Carta europenca de las lengas regionalas o minoritàrias. Sabèm, ara, dètz ans puèi, que las causas an pas bolegat. Lo blocatge institucional es encara pesuc e cal plan realizar que la pichòta mencion de l’article 75-1 es una parpèla d’agaça. Se cal arrestar sus las paraulas : lo qualificatiu « regionalas » nos embarra encara e totjorn dins una vision provincialista e oblida de dire que las lengas de França apartenon a totes los ciutadans d’aqueste país… Enfin, la dimension « patrimoniala » es importanta, segur, mai nos restaca sonque a l’Istòria, al passat e permet d’evitar una amira mai actuala, activa e dinamica.

Tot aquò empacha pas de far levar los pelses sus la tèsta d’aqueles que pèrdon tot sens e tota rason quand s’agís d’evocar la pluralitat lingüistica en França : eles vegèron d’un uèlh marrit aquela inscripcion de las lengas regionalas dins la Constitucion ! La boita de Pandòra seriá estada dobèrta !

Mas tant val los oblidar e se concentrar sus la tòca primièra : far avançar positivament la vision de las nòstras lengas. La lèi, pel moment, càmbia quasi res. Las accions quotidianas, l’engatjament dins lo teissum social e cultural pòdon anar plan mai luènh. Rendètz-vos es pres dins dètz ans, per far un novèl punt sus una situacion que se destiba, tròp lentament ?