Qualques educators lausenjaires del vin
Son fòrça los qu’en lenga d’òc celebrèron lo vin long dels sègles. Demest los mai coneguts :
– J.-G. Dastros (1594-1648), curat de Sant Clar (Gers) ;
– P. Godolin (1580-1649), glòria del barròc tolosenc ;
– Jasmin (1798-1864), lo poèta popular d’Agen ;
– Lo Felibritge tot entièr (cf. la Coupo Santo de Mistral, lo cantalés Vermenosa, eca.).
Mas saupriam pas tàiser lo duò de regents Perbòsc-Estieu, fondators vertadièrs, devèrs 1900, de l’occitanisme cultural.
Lo primièr, Antonin Perbosc (1861-1944), publica en 1903 Lo Gòt occitan, reeditat en 1932 en çò de Privat (Tolosa) e Didier (París) qu’obtendrà lo prèmi Vignes de France (partejat amb lo poèta Paul Fort) e vertadièr « torn d’Occitània », sus mai de 320 paginas, de vinhals diferents (de Juranson al vin de Carcin – foguèt un temps regent a la Vila Dieu del Temple, sèti d’un pichon vinhal de Tarn e Garona), posant dins l’istòria (dels Grècs als eveniments de 1907 en passant per la Crosada)… Aital trobam La balada del tira-borraRepris in Andrée-Paule Lafont, Anthologie de la poésie occitane, préface d’Aragon, EFR éd, 1962, p.40. :
« Solelh, paire des vin baudesc
Qu’a tot desensornir non chorra,
Gandis la flamb trobadoresc !
Fagam virar lo tira-borra! »
Lo segond duetista Prospèr Estieu (1860-1939) evòca Lo vin d’amor (consacrat per Tristan e Isòlda) dins un quatren de sas Oras Cantairas (Privat-Didier, 1931), mas tòrna prene mai que mai de cançons popularas o vengudas de Perbosc dins Lo Flahut occitan, paraulas e musica (1936) : Las Vendamias, La Blanqueta de Limos e un Cant OccitanProsper Estieu, Lo Flahut Occitan, Edicions Occitania, 1926, p.88. Estieu dédie le livre à son amic l’abat Josèp Salvat que (l’a) decidat a publicar aqueste libre de las envoladas un bricon identitàrias.
« La vinha, l’blat, lo milh, l’oliva
Fan la riquesa de tos camps.
Seriàs contrada sans pariva,
Se vivian libres tos enfants. »
L’abat Josèp Salvat (1889-1972), que tornèt menar lo liure pensaire Estieu dins las faudas de la Glèisa catolica al fial de las annadas 1920, pontua sa carrièra eclesiastica de presics dels títols clars : La litson del razim (fèsta del vin novel, Sant-Nazari de Beziers), 1929 ; Lo vin eucaristic, 1934 ; Lo razim e la dolor, idem, 1935 ; La litson del vaissèl, 1960 ; La Coupo santo, 1964, etc. Sos autres tèmas de predileccion son lo blat germenat e la Verge Maria.
A son biais, mai escur e quasi metafisic, a costat dels regents eterodòxes encara que grands republicans, lo roergàs Jean-Henri Fabre (1823-1915), mai conegut per sas òbras suls insèctes que per sas Poésie françaises et provençalesPoésies françaises et provençales, Paris, Delagrave, 1925 « édition définitive du centenaire », p.119., escriu La tino a Serinhan, lo 11 de genièr de 1891, « per un freg del diable que me tuèt la mitat de las plantas de la sèrra » :
« Lou mounde es la tino dóu sort,
Es la tino fatalo… »
« Lo monde es la tina dau sòrt,
Es la tina fatala… »
