Jaufré
Es a se demandar cossí vuèi le teatre, que de mès en occitan, pòsca arribar a se fèr una plaça, tant menudeta siaga, demest les lésers e passatempses pletorics e envaïdors que coneguèm. Vaquí coma exemple l'aventura de la còla de teatre de l'IEO d'Arièja.
Jaufré es un long poèma epic de gaireben onze mila vèrses. Es una de las òbras medievalas occitanas mai accessiblas mercés a sa tematica cavalieresca, a son umor e son estructura trabalhada per tal de facilitar sa lectura e son escota.
L’autor de Jaufré es uèi pas conegut, çaquelà, son dedicadís al rei-trobador Anfós II d’Aragon permet de propausar una origina catalana o sud lengadociana del tèxte. Aquela origina possibla s’apièja tanben sus la lenga emplegada dins lo recit, catalana o del sud de l’ancian Lengadòc, segon lo medievista Clovis Brunel.
Un dels interès principals de Jaufré es sa tematica principala : la legenda arturiana e mai que mai lo tractament que ne fa. Jaufré es un testimoniatge de l’aclimatacion d’al mens una part de la matèria de Bretanha en zòna occitanofòna.
La matèria es aquí pastichada pel biais d’un umor sempre present. Es aquel umor que constituís lo testimoniatge de las mors d’aquel temps e de l’acuèlh tot distanciat que deguèt recebre aquela literatura septentrionala en zòna mediterranenca. Sa portada es tanben interessanta tant coma lo biais d’adaptar los còdis de la cavalariá arturiana. Aquel procediment de reapropriacion d’aquela literatura es tanben estat représ per d’autors coma Chrétien de Troyes al sègle XII o Cervantés al sègle XVII, mas cadun amb son biais diferent.
Podèm donc supausar qu’es amb una cèrta dòsi de segond gra que l’autor d’aquel tèxte, mas tanben son auditòri, poguèron aculhir los tèxtes de cavalariá puèi que s’aproprièron la valor de cavalariá mas la travestiguèron amb las valors de la societat de son temps.
Es lo meteis procediment literari qu’es estat causit per l’autor de la segonda partida de la Canson de la crosada puèi que defendiá los autoctòns contra los crosats que los primièrs li semblavan mai fidèls a sas pròprias conviccions, testimoniatge suplementari d’una cèrta inadeqüacion entre las mors del nòrd e del sud d’aquela França novèla qu’espelissiá.
Per illustrar aquel prepaus, poirem citar, per exemple, qualques scènas pauc convencionalas dins aquel Jaufré. La de l’adobament (vèrs 666 a 713), ont, dins aquela ceremonia fòrça codificada de costuma, lo personatge de Jaufré fai pròva d’un compòrtament gaire cavalieresc e inesperat puèi que demanda d’èsser adobat « a la lèsta » per poder partir combatre un enemic mai rapidament.
Se pòt tanben citar lo primièr escambi amb la dòna que constituís una scèna comica. Se debana tot just aprèp la sèsta de l’eròi, que s’èra endormit per azard dins lo vergièr de la dòna (v. 3248-3282). Aquel primièr rencontre incongrú empacharà pas los dos joves eròis de se maridar çò que permetrà a l’autor d’expausar las valors « occitanas » d’una cort medievala classica.
Colleccion del Cirdòc
