Seleccionar una pagina

L'occitan blos

0 |

Encara

Encara

Es a se demandar cossí vuèi le teatre, que de mès en occitan, pòsca arribar a se fèr una plaça, tant menudeta siaga, demest les lésers e passatempses pletorics e envaïdors que coneguèm. Vaquí coma exemple l'aventura de la còla de teatre de l'IEO d'Arièja.

Volètz parlar de quicòm de passat e sabètz pas se val mai emplegar lo preterit (per exemple : Foguèt una annada rica) o lo passat compausat (per exemple : Es estada una annada rica). La question tota simpla a se pausar es aquesta : es que sèm encara dins lo periòde ont se situa l’accion en question ? Se sèm pas pus dins aquel periòde, cal dire, per exemple : Dos-mila-dètz-e-sèt foguèt una annada rica, per la rason qu’aquela annada es acabada despuèi longtemps. Per contra, se sèm encara dins l’annada en question, se parli lo 3 de desembre de l’annada 2018, dirai : Dos-mila-dètz-e-uèch es estada una annada rica.
Quand lo periòde ont se situa l’accion es indicat explicitament, cal pas aver lo mendre dobte : Dins la jornada de uèi soi anat trabalhar. Aquesta setmana ai pres l’avion. Aqueste mes soi estat malaut. Ongan i a agut de desòrdres socials. Dins lo sègle vint-e-un l’escalfament climatic a contunhat dramaticament.

De segur qu’aquò se ditz en francés : Je suis allé fravailler. J’ai pris l’avion. J’ai été malade. Il y a eu des troubles sociaux. Le réchauffement climatique s’est poursuivi dramatiquement. E, per consequent, sembla “pus occitan” de far correspondre un preterit occitan a un participi passat francés. Es una analisi faussa de gents que sàbon mal l’occitan e que cércan un pauc puerilament la distància maximala al respècte del francés.
La vertat es que nosautres avèm un destriament exprimit ambe dos tempses diferents quand lo francés o confond tot e ditz, per exemple : Hier je suis allé travailler e tanben Aujourd’hui je suis allé travailler; Il y a cinq ans j’ai pris l’avion e tanben Cette semaine j’ai pris l’avion. En occitan, aquò se ditz : Ièr, anèri trabalhar mas Uèi soi anat trabalhar; Fa cinc ans prenguèri l’avion mas Aquesta setmana ai pres l’avion.
Far correspondre sistematicament a un passat compausat francés un preterit occitan, çò que – pecaire ! – arriba plan tròp sovent dins la lenga del occitanistas novelaris, es emplegar un occitan “agramatical” es a dire una lenga que respècta pas las nòrmas gramaticalas elementàrias de la lenga nòstra.
Que caldriá pensar de qualqu’un que diguèsse en francés : “Demain je sera arrivé ” ? Ne caldriá pensar que s’exprimís dins un francés “agramatical”. Dins un francés normal se ditz : “Demain je serai arrivé.” Los qu’en occitan díson, a la fin de 2018, “2018 foguèt una annada rica” s’exprimísson dins un occitan agramatical. Dins un occitan blos e natural, a la fin de 2018, es a dire quand sèm encara dins l’annada en question, cal dire : “Dos mila dètz-e-uèch es estada una annada rica.”

Òu, plan lo bonjorn ! 👋
Aquò fa plaser de te veire rebalar per aicí.

Sabes que te pòdes marcar a la letra d'informacions del Diari ? Basta d'un mail per te téner al fial de çò que pareis, magazines, articles e mai !

Pas d'espam ! Mandam 1 a 2 letras per mes, pas mai. Legís nòstra politica de confidencialitat per ne saber mai.

A prepaus de l'autor

Jacme Taupiac

Jacme Taupiac, nascut en 1939 en Lomanha, es un lingüista occitan contemporanèu reconegut, membre del Grop de Lingüistica Occitana, del conselh lingüistic del Congrès Permanent de la Lenga Occitana e de l'Institut d'Estudis Araneses-Acadèmia Aranesa de la Lenga Occitana. Trabalhèt e trabalha encara bravament sus la normalizacion de l'occitan e lo desvolopament de l'occitan estandard. Publiquèt un ramelet de trabalhs sus la lingüistica occitana : L'occitan blos (1964), Diccionari de mila mots (1992), Gramatica occitana (2000)...

Soscriure
M'assabentar quand
0 Comentaris
Retorns en linha
Veire totes los comentaris

Crompar Lo Diari

Los pòdcasts

Los darrièrs clips

Cargament...

La letra del Diari

Òu, plan lo bonjorn ! 👋
Aquò fa plaser de te veire rebalar per aicí.

Sabes que te pòdes marcar a la letra d'informacions del Diari ? Basta d'un mail per te téner al fial de çò que pareis, magazines, articles e mai !

Pas d'espam ! Mandam 1 a 2 letras per mes, pas mai. Legís nòstra politica de confidencialitat per ne saber mai.