Es estat una descobèrta dau temps de l’adolescéncia. A l’epòca l’occitan demorava viu, mas èra una lenga de connivéncia entre mond que sabián que se comprendrián en la parlant, èra quicòm d’intim. Tot aquò fai qu’aquela preséncia transparenta e quasi invisibla, i aviái pas tròp prestat d’atencion. Mas un jorn mon paire qu’èra afogat de literatura arribèt a l’ostau amb dos libres : « li cant palustre » de Josèp d’Arbaud e « les poésies du troubadour Peire Vidal ». Descobrissiái aquela causa bajòca, que i aviá una lenga de cultura bravament interessanta, e que se’n parlava pas ges. E d’aquel temps començave tanben de montar a chival dins una manada de buòus camarguencs, ont los òmes de mestièr parlavan entre eles mai que mai dins aquela lenga : exactament çò que d’Arbaud aviá tresmudat en granda poesia… Donc la lenga d’òc aviá per ieu d’intrada lo prestigi d’èstre la lenga dels cavalièrs de Camarga. Una dimension epica, enfachinanta.

Après 2-3 ans, entre l’occitan natural parlat per los pastres e los gardians que frequentave dau mai que podiái e l’occitan literari que descobrissiái amb aviditat, mestrejave ben la lenga e començave d’escriure de tèxtes poetics. Passère lo bac d’occitan amb la lenga qu’aviái reconquistada en autodidacte. Rescontrère Robert Lafont que me metèt en relacion amb Joan-Pau Brenguièr e Felip Gardy. Mandère mos primièrs poèmas a « Oc » e Max Roqueta prenguèt contacte amb ieu, me faguèt rescontrar los escrivans qu’animavan la revista : Renat Nelli, Felix Castan, Bernat Manciet… de mond extraordinaris que marquèron ma vida e me butèron a contunhar d’escriure en occitan ! E de fiu en cordura, dempuòi aquel temps, siái demorat aquí dedins. M’a pas portat que de bonur. M’a dobèrt tot larg l’espaci de las lengas latinas.

Quora se decidiguèt en 2008 de tornar metre en camin una seccion de lenga d’Oc dau PEN internacional, aguère la sospresa que me demandèsson de la presidir. Sabiái qu’èra l’escasença de se tornar trobar dins la familha dels mai grands escrivans de la planeta. Èra un projècte important per nòstra lenga, mostrar en fàcia dau mesprés risolièr francés que nòstra lenga èra una granda lenga de cultura. Es estat una aventura apassionanta que me faguèt prene la mesura de doas o tres causas importantas. D’abòrd la literatura d’òc es coneguda e fòrça estimada demest los letrats e los amators de literatura dau mond entièr ; de mai lo PEN, qu’es una associacion engatjada per l’aparament dels dreches d’expression e la diversitat de las culturas, es interessat per nòstra situacion : representam l’exemple sosprenent de « cossí es dificil de far disparéisser cap e tot una lenga ». Maugrat son escafament dins la societat la lenga es portada per un reboliment de creacion culturala que i enfusa vida…

Lo grand enjòc, es que de nòvas generacions s’aproprièsson cap e tot aquel otís, e li balhèsson vida au sègle 20. E aquí me maine que lo miracle se complís. Nos anonciavan nòstra totala disparicion. E ben nani. Aquel trauc negre de la disparicion programada de la lenga sèm en trin de lo traversar e detràs i a pas lo nonrés, i a la vida. D’autres reprenon la lenga e la fan viure, en fòra dels ancians circuits de trasmission seculars. Descobrisson qu’aquela lenga es la sieuna e la reconquistan, e fan de causas novèlas, enlucernantas, amb ela… La lenga es viva e jove, dins las bocas d’unes qu’an mens de trenta ans, e que de tot segur n’anóncian d’autres…

Lo montpelhierenc, per son istòria singulara ligada au reiaume d’Aragon puslèu qu’a França, a una fonetica un pauc arcaïzanta amb las finalas en–a. Aquela varietat de la lenga a donat una literatura rica, e sovent la sintaxi dels escrivans es particularament granda, e donc contribuís a la riquesa de la lenga d’òc escricha. Las solucions que de grands autors coma Max Roqueta an trobadas per dire lo mond dins sa singularitat amb los mots d’aicí an sedusit d’escrivans d’òc de pertot. De segur ai una afeccion per la fonetica particulara de mon parlar, mas quora de joves an una prononciacion mens singularizada mas utilizan una lenga qu’intègra totas las possibilitats mesas en plaça per los grands estilistas dau sègle XX, Bodon, Max Roqueta, Lafont, Ives Roqueta : i reconoisse ma lenga d’a fons, dins sa dimension de granda lenga que la rend irremplaçabla…

Crenhisse fòrça que la musica singulara dau montpelhierenc s’escafèsse, mas s’es remplaçada per un estat superior de la lenga, l’otís perfièch que la literatura de las 70 annadas passadas nos a laissat en eretatge, pense qu’es una evolucion positiva e que çò melhor dau patrimòni linguistic nòstre s’atròba reïnvestit dins una lenga plenament viva, fòrça poderosa per dire lo mond
de deman.