Portaires de cultura
Solide, Occitània es rica de sos vins, mas tanben de sos vitatges. D’unes son quasi endemics o plan adaptats e cultivats gaireben sonque aicí. Per pròva, lors noms, que son de bon sonar : atal los dos mansengs, pichon e gròs (Juranson), lo fèr servadorFer Servadou en francés. (Galhac), lo luènh de l’uèlhLen de l'el en francés. (Galhac) e los tres cosins, lo tannat (Madiran), la negreta (Fronton) e lo malbec (Caors).
Sovent, dins l’Istòria, cerquèron a Bordèu una validacion de lor bona vinificacion. Prengam lo cas del malbec. Son origina botanica es atestada en Carcin. Mas deu son nom mai emplegat a aquel d’un proprietari medoquin, Malbeck. Es coma aquò qu’es conegut dins lo Mond mai que mai mercés al renom mondial dels tucs de Mendoza en Argentina. Pertot lo terrador s’exprimís dins lo vin, li balha son esséncia ; lo retrobam dins la lenga. En Occitània, sens suspresa, coma un retorn a son istòria la pus anciana, es lo vitatge màger del vin de Caors ont li dison « auxerrois ». Es pas a causa d’Aussèrra en Borgonha, coma o legissèm de còps, mas puslèu una desformacion de « Haute-Serre » o « Nauta Sèrra », un lòcdich de la region de Caors, ont se tròba, uèi, un famós domeni.
Lo caors, perfumat, tanic e de rauba escura, lo « vin negre », es de bona conservacion. Alavetz, viatja fòrça plan : ja a l’edat mejana, s’exportava dins lo Mond dels beveires via lo pòrt de Bordèu. Lèu, los sobeirans se’n congostèron. Lo « black wine » illuminava la taula d’Alienòr d’Aquitània çò que li balhèt un renom encara aumentat. E per fin de desvolopar lo uèi celèbre vinhal de Castelnòu de Papa, lo caorsin Joan XXII arribèt en Avinhon seguit de vinhairons de la riba d’Òlt.
Mancava pas res per que los poètas cantèsson la « liquor fòrta e saborosa»L’Enfer, Clément Marot, 1526 dins las corts d’Euròpa… Atal Clément Marot, nascut a Caors e cambrièr del rei Françés Ièr, poèta de lenga francesa, li auriá dedicat aquestes vèrses plan balançats : « Comme au temps du bon Roi et du franc tout en or, ma vigne est d’Auxerrois et mon vin de Caors ». Lo rei ne faguèt plantar a Fontainebleau !
Aquela capitada faguèt d’envejoses : los Bordaleses obtenguèron del rei d’Anglatèrra lo privilègi de l’accès al pòrt fins nadal. D’ara enlà, caldrà passar comanda dirèctament, franc de pòrt, a Caors. Mas lo vin de Carcin, ancorat, fisançós dins sa matèria tintada e prigonda, contunharà ça que là de parlar naut ; sa lenga de rude tanin demorava fòrta.
Pr’aquò, lo darrièr còp li serà donat al sègle XIX per la filloxèra. Ne sortirà gaireben deroït. Es sonque aprèp la segonda guèrra que faràn d’esfòrces per lo reviscolar e per l’estandardizar per fin de li tornar balhar de colors d’en primièr e la plaça que merita puèi.
O sabèm plan, lo vin, de poesia, ne’n manca pas ! Un gòt fa espelir d’imatges. « Lauzi mon terraire en arborant mon gòt»Lo gòt occitan, Antonin Perbosc, 1903, clamava lo poèta carcinòl Antonin Perbòsc. Vin e lenga s’esposan sovent : dins sos malastres e sas fortunas, per moments presats de totes per sas qualitats intrinsècas de beutat, mas tanben, a d’autres moments, empachats d’existir o d’accedir al Monde e per fin arredut de tan de dificultats, lors astradas s’abraçan. Son portaires de cultura.
