Alain Paraillous
Alain Paraillous
Per evocar lo vinhal de Busèth (Buzet en francés), un dels mai ancians de França, que s’espandís sus 27 comunas d’Òlt e Garona, avèm encontrat l’escrivan Alain Paraillous, que la vinha e las tradicions del monde païsan abitan son quinzenat de romans. Realizèt en 2003 un obratge illustrat consacrat a l’istòria del vin de Busèth : Terroir de Vignes. I aprenèm lo biais ancestral de far la vinha e i vesèm l’impacte de las problematicas viticòlas sus la societat busequesa e gascona. En 2010 recebèt lo grand prèmi de la vila de Tolosa per L’Encre et la Sève, un roman que se debana en plena crisi viticòla, al mitan de las susmautas de 1907. Es l’autor tanben de libres d’istòria, de vulgarizacion literària pels mainatges, e d’un Dictionnaire drolatique du parler gascon que fa mostrar l’èime gascon ambe umor e amor.
Alain Paraillous, escrivan prolixe, mas tanben professor de francés al licèu Stendhal de Gulhon (Aiguillon), i faguèt tota sa carrièra. Fisèl a son escòla, a sa tèrra, l’escrivan demòra a Sent Per de Busèth (Saint-Pierre-de-Buzet), que servís plan sovent de decòr a sos romans. Una comuna de bòsques e de vinhas, pausada a caval sus un puèg entre la selva de las lanas e lo canal lateral de Garona. Nasquèt dins una familha de vinhairons, observèt de longa lo mond del vilatge, de la vinha, conta passionadament l’istòria de totas las familhas del busequés. Demòra la memòria viva del terraire de Busèth.
– 1 –
De quina natura es lo vòstre ligam amb la vinha ?
Demòri al mitan de las vinhas, dins un ostal, que dempuèi totjorn es dins ma familha, dempuèi de sègles, tant luènh qu’òm pòsca trobar d’actes notarials. Parièr pel vinhal a l’entorn. Es probable qu’aquò siá l’explicacion del ligam visceral que m’estaca a aquela tèrra. Quitament se fasiái un autre mestièr que lo de vinhairon, quitament se cultivavi pas personalament aquelas vinhas, aviái totjorn al còr de las gardar e de ne prene suènh. Jamai quitèri de tremolar quand l’auratge montava, o quand, a la debuta de la prima, una gelada sornaruda podiá comprometre una recòlta.
– 2 –
Que destria lo Busèth de sos vesins o concurrents ?
Siam francs : i a plan de punts comuns entre lo Busèth e d’autres vinhals d’Òlt e Garona. Totes foguèron mesclats, fins a la fin del sègle XIX, a de vins de Gironda per far de « Bordeaux » ! Mas Busèth a una istòria particularament luènha : de documents del sègle XIII atèstan ja de sa preséncia. Puèi, per parlar d’una epòca mai recenta, quand se creava la cava cooperativa (1953), lo còp d’engèni dels vinhairons fondadors foguèt d’emplegar un director subrecompetent, quand d’autres se contentèron de gendarmas a la retirada per menar l’estructura !
– 3 –
Quin es l’impacte de la cultura de la vinha sus la cultura populara d’aquel canton de Gasconha ?
Los temps an cambiat en rason de nombroses remenaments de populacion. Mas ai lo sovenir de la generacion de mos parents, e quitament de mos grands : d’aquel temps, lo pes de la vinha èra plan fòrt, d’abòrd perqué la màger part de la populacion èra compausada de vinhairons. Puèi perque, en çò dels autres (femnas d’obrièrs, enfants, jornalièrs…) quasi totes participavan a las vendémias. Èran lo moment fòrt de l’annada, considerat coma festiu, notadament en rason de l’escobasòlL'escobasòl, o escobasòu, èra una fèsta donada pels proprietaris a lors obrièrs, en fin d'un trabalh agricòla, literalament quand l'airal trabalhat èra estat “escobat”. Lo mot demòra encara uèi dins lo francés regional “escoubessol”., aquela fèsta que dins cada bòrda clavava mantunas setmanas de culhida.
