Païsans e Tolosa
Païsans e Tolosa
Figuratz-vos que dins las annadas seissanta, dins mon vilatge negat dins le campèstre de la plana d’Arièja, coneguiam Tolosa e se’n parlava sovent ! Vertat qu’amb l’exòde rural, un ramat de joves avián ja emigrat cap ailà. E quand tornavan pels comjats, tibats coma pesolhs d’aver escasuda lor vida, nos contavan Tolosa a nos’n pintar, la vida qu’i menavan e les eveniments unics que s’i passavan.
Dins nòstre cap, Tolosa èra naturalament la granda Vila. Le sol nom atisava l’imaginari de cadun, plan mès que París ont degun i aviá pas passejat solament un artelh. Les joves s’imaginavan i trabalhar 40 oras per setmana, s’i maridar, i tustar una bona paga e i viure amb tot le confòrt. Les adults demorats al país, les òmes e qualques femnas, èran anats a Tolosa al mens un còp, per la fièira d’exposicion (agricòla). Per eles, Tolosa demorava un endreit misteriós, ostil, mal famat… talament diferent de lor antre. Cadun n’aviá son idèa imperfèita e caricaturala mas totes se’n malfisavan.
Tanben a la velhada, Tolosa animava sovent las charradissas. Se contava que t’i perdiás e que se fotián de tu se gausavas demandar le camin, que còp e quilha te caliá sortir le pòrta moneda baste encara que le te panèsson pas… e tot un fum d’autres lòcs comuns. Alavetz s’ausissiá noms franceses e esquèrs, malaisidament escarnits, sonar clars e traucar insolitament la lenga nòstra. Pinsaguel e Portet-Saint-Simon anonçavan la granda vila ; le filh del vesin demorava a las Minimes e trabalhava a l’ONIA ; se preniá l’autobús à la Pointe ; le Fer à Cheval e la Patte d’Oie, demoravan crosaments estrategics de mancar pas ; Saint-Michel èra reputat per sas fèstas grandassas ; a Francazal d’unes i fasián l’armada ; Purpan èra un espital grandàs ; a le Ramier s’i passava la fièira d’exposicion, sens parlar de la rue Bayard…
Per aquelas annadas que le mond agricòl cabussava les uèlhs tampats dins le progrès, fasiá besonh d’anar badar les utisses novèls per s’estabosir davant tractors de mès de 50 chavals, moissonusas-batusas e plan d’autras modernitats ! La revolucion agricòla de las campanhas s’iniciava e se consacrava a Tolosa.
Les païsans i anavan mès que mès le dimenge, sol jorn de la setmana que trabalhavan pas. Debuta de març le viatge èra longàs, en bicicleta duscas la gara, en tren duscas Matabiau, a pè duscas le Ramier. Dins aquel païsanat ont un òrdre atavic exigissiá d’estalviar, crenhián qu’ont que siá a Tolosa s’i arrapèsson un còp de barra. Les restaurants, les disián carestioses al diable e les tenián reservats als rics tolosans, tanben dinnavan endacòm dins un recanton de la fièira amb las victualhas e le vin de la bòrda qu’emportavan dins un cabàs de palha.
Le ser tornavan amb le cabàs qu’asonsava de papieròts que vantavan les utisses modèrnes ; tota la familha les recocariá maites còps en les espepissant. Mas l’endeman maitin quand a còps de forca e de carriòls, al cuol de las vacas desfemavan l’estable, lèu s’oblidavan Tolosa e les sòmis de sa fièira.
Toulouse – foire à l’ail, 25 août 1900 Oj. Clément et Gimert pl. Jougla verte vieilles rev. … [?illisible]” Fonds Eugène Trutat (1840-1910)
