Conda-me lo Cantau
Conda-me lo Cantau
Segon Daniel Brugès, autor deu libe Contes, légendes et autres dires d’Auvergne en 2021, es pr’amor deu relhèu deu territòri que’s condan mantua legenda en Auvèrnha : com s’i tròban hèra de montanhas, de valadas ensarradas, de parçans de maupàs, la comunicacion enter diferents lòcs estó longtemps pro mauaisida e lo monde que demoravan a casa, embarrats dens lor valada o sus lor montanha, e avèn paur de çò que ne coneishèn pas. Bon, a còps, avèn rason… per exemple, au sègle 18au, la Bèstia de Gavaudan aucí au mensh 83 personas, 10 de las quaus dens lo Cantau ! Lavetz, m’i gausaratz seguir ?
Viatjaire, avisa-t’i !
N’èi pas pro de plaça ací entà’vs descríver brim per brim çò que riscam d’encontrar en camin, mes ne vaquí quauques exemples tirats de Légendes & diableries du Cantal per Gilbert Laconche (1993).
Los dracs
Podem trobar dracs de pertot en Occitània. A còps, es un dragon. En autes lòcs, a ua fòrma antropomorfica – per exemple, lo drac que demora dens Garona au sud de Bordèu es meitat òmi e meitat fòca. Per çò qui es deus dracs de Cantau, s’ageish de pichonas creaturas, « diablotons » rusats e adrets, a qui agrada d’entormentar lo monde de las campanhas a nueit : estiran las cobèrtas e amagan los vestits deus pastors ; destacan los chivaus e’us hèn córrer dinc e s’esbohen. E se’n encontratz un suu camin, se cambiarà en lop ! E s’aquò ne v’esvarja pas, vos destrigarà dinc e siatz perdut ! Totun, se’u balhatz un chic de lèit, o se’u deishatz entrar a vòste shens estar vist, avivarà lo huec e consolarà los dròlles.
Las hadas
Au nòrd-est d’Orlhac se tròban dus pujolets estirats : lo Puei de las Daunas (Puy des Dames). De bèth temps a, los pastors n’avèn paur pr’amor las hadas i vienen dançar a nueit, l’estiu. Com ac sabèn ? Es probable que ne las vedossen pas jamei, mes au matin, l’èrba a l’entorn deus pujolets èra tota pèhorada ! Las hadas pòden estar creaturas polidas e arridolentas, mes tanben blancas com hantaumas, com se n’avèn pas mei sonque los òs, e mèfi ! Se contrariatz ua hada, probable que v’aguisharà entà v’aucíder…
Las broishas
Au contra de las hadas, las broishas que son vielhas e lèdas. Au nòrd-oèst d’Orlhac, aus Quatecamins, se tenè un hitilh dens las nueits de divés a dissabte. Autanlèu que sonava lo purmèr còp de miejanueit, s’amassavan e arcuelhèn lo Diable. Cadua condè los hats qu’avè getats, puish ne getèn autes amassa. A la fin, participavan a un gran sopar, on minjavan dròlles qui n’estón pas batejats, o enqüèra òmis qu’estón penuts.
E que s’apeleriá… ?
En Cantau se tròba ua vila que s’apèra Quesac. Se, com jo, gaitètz la television dens las annadas 1990, segur que’vs brembatz de la publicitat per l’aiga petilhanta Quézac, dens la quau ua dròlla de 11 ans conda ua legenda locau en occitan e un òmi ac traduseish en francés per dessús. « Se dich que mai de mila ans… […] e que s’apeleriá Quesac ». Aquò vòu díser que’s podè enténer occitan a la television quasi 30 ans a. En França, aquera darrèra frasòta es hòrt coneguda, e hòrt de monde la pòden tornar díser. Los francés parlan donc occitan shens ac saber ! Totun, l’aiga petilhanta ne vien pas de Quesac en Cantau mes de Quesac en Losera. Bon, n’i a pas tròp de mau, es lo despartament vesin !
