U’auta Tolosa

Qu’èm en 1950, après guèrra, Liberacion dejà luenh, brasas mau amortadas, sustot enas colonias, eths Tempses que seràn de revolum mes que de patz. De pensionari en un collègi d’Arièja que vengui pensionari a Fermat, eth gran licèu, en prepa letras, canha que’s ditz. Quat’ans que i passarè damb un semèstre d’arrèrpé a París en un Licèu mes famós encara ! Quat’ans de caminament decisiu, quat’ans deths quate camins, on ara fin cau causir eth camin d’ua vida, e que causirè, deishant a tot james era Glèisa de mainat per u’auta Glèisa deth endemans que cantan ! A Tolosa tanben en aqueras annadas que torni trobar era Tolosana deras vacanças, sala deths Illustres que seram maridats, dus mainats arribaràn estudis tot just acabats e servici militar a fèr de 27 meses ! Se aquò no vòu díser aimar… Amor que comandarà tostemps ma vida, qu’ac avetz comprés !

U’aute engatjament entretant que nos unirà e no pòdi cap desbrembà’m era sala baisha d’un bistròt proishi deth licèu on encontrèrem peth prumèr còp joesi deth Partit on s’anava d’aqueth temps coma qui va ara font ç’avia dit un pintre famós ! Era femna que se’n fatigarà plan viste mes no m’empacharà cap de contunhar, militant deths afuegats ! Dotz’ans mes tard, eth tribun tolzan Llante que’m poderà pr’aquò condemnar : mentre que jo èra temeràriament pueijat ara tribuna deth Congrès regionau deth Partit enà díser quauques punts de desacòrd, un brut de motur d’avion se fic enténer, cobrint ma votz, e eth Llante que se’n trufèc : “veses, mèma eths avions te balhan tòrt !” No s’arrestarà cap aiquí eth mièu combat politic e sindicau mes que parli uei de Tolosa.

A Sent Miquèu e en Partit que dentrè donc en ua familha que viste dit diserè obrièra e que descobri era realitat deth pòble obrièr, que coneishia sonque peths libes. Damb eth Secors popular, que « visitavam » eras turnas deth quartièr, e que’n i avia en aqueras annadas, e tanplan monde de tota mena, dont dauguns avèn visitat a de bon era Maison dera rua Sent Miquèu, plan coneishuda ena vila ! Que simpatizè damb ua « faiseuse d’anges », qu’avia fèt preson e que vivia en un solèr deths petits on s’amagava dera polícia, páur d’èster denonciada un còp de mes. Tolosa ròsa ?

A Tolosa qu’entenè peth prumèr còp era lenga deras gents dera vila, deths obrièrs se voletz, deths proletaris coma disiam e que m’estomaguèt dauguns còps, en vilatge qu’èram pudics en comparason, que coneishiam politessa e pòur de mau díser… Que m’i abituè, mes que sauvè era mièva pudor, e eth francés d’escòla (ar’escòla qu’au l’avia aprés, no serè cap james plan versat en cap d’argòt). Era familha n’èra cap communista, eth pair que recebia eth bulletin dera CGT. Era mair qu’avia ua idòla : Santa Germana de Pibrac.

Era familha deths mièus correspondents peth licèu qu’èra de petita borgesia, un bon artisan en centre dera vila. Era filha qu’anava en licèu Sent Sarnin, eths parents que s’èran encontrats en America, on trebalhavan e qu’aimavan eths Americans. Caudas eras discussions ! Aquò enà díser que deth pòble tolzan que coneishè mes d’un costat. Eths batalhons deth PCF peras manifestacions que venguian sustot de Sud-Aviation e der’ONIA. Que’n coneishè plan un qu’au perdèc eth sièu arsec excessiu que vos en poderia condar plan mes : qu’èram ena mèma cellula, e que fuc un deths que furen condamnats après eth murtre d’un gaulliste en ua batalha d’afichas…

Ciutat deths poètas e deths Jòcs floraus, Tolosa qu’èra estada tanben era de Calas e dera violéncia religiosa, e nosta vida estudianta que coneishèc batsaras ligadas ara question coloniala que nos mièren quauque còp ath comissariat deth Rempart Sent Estièni… en « panier à salade » .

Qu’èram joesi, pro inconscients, qu’aimavam eth cinèma e eth teatre Sorano, era « Cave Poésie », que i auria tanplan enas annadas 70/80 ua Net dera Poesia ara « Halle aux Grains », qu’ei vila de poètas de tota faiçon nosta Tolosa !