Lo País dei Plombs e dei Pueis
Lo País dei Plombs e dei Pueis
En 1925 Marius Jouveau, pr’amor deus Provencaus e deu lor manca de curiosèr per los deu Cantau, ça disèva, volèva dens l’avantdíser deu cap d’òbra poetic Flour de Brousso, deu gran felibre d’Orlhac Arsèni Vermenosa (1850-1910), « lis encita à veni vèire de-bon lou païs di ploumb e di plue ». Sembla qu’a son vejaire los « Mountognards, roussèls de pièu, rougis de gautos » dont parlava Vermenosa dens lo son poèma, e tanplan las flors deu país, que sian « de Pren-te-Gardo, dóu Còu-de-Crabo, dóu Trau-di-Bloundo, dóu Puei-Mari vo de Pèiro-Levado », s’ameritavan mes interès.
Vertat, n’avèm plan sovent deu Cantau pas que l’imatge mauclar d’un campèstre ric de vacas e d’èrba grassa deu nòrd d’Occitània, un departament francés traucat de tot travèrs tau coma mantuns autes per aquera diagonala deu vueit, tèrme sabent hargat solide tà’ns hèr dobtar de la nòsta existéncia pròpia.
E son nombrós los autors dinc a nosautes, en òc o en francés, chepicós deus país perduts : e d’aqueras, Maria-Elena Lafon especiaument, autora nativa d’Orlhac en Cantau e plan coneguda per la soa òbra literària premiada en francés. Dens lo son roman Les Pays (2012) l’autora, en tornar de la capitala a la bòrda familiau, escriu deu camin que i mia :
« Le chemin est comme un boyau, entre les noisetiers ronds et les frênes et d’autres arbres dont personne ne dit le nom, parce que l’occasion manque de nommer les choses, et pour qui, pourquoi, qui voudrait savoir. »
Desbromb deus arrasics ruraus, indiferéncia peu país natiu quitat per necessita vitau o mauaisit de trobar sens en las causas d’un temps passat ? Òc, mes pas sonque : los tèmas qui s’esgroan dens lo detzenat de romans de l’autora a l’entorn de la ruralitat, deus vilatges desertats, deus espacis claus de las relacions umanas o de la familha, s’i escaden totun cada còp tà nos hèr sentir tot çò d’encara viu, e benlèu d’urós, dens la soa tèrra segotida per las butadas deu monde modèrne : lo vielh Joseph, eròi eponime deu libe Joseph (2014) nos pòrta dens l’estanquet de l’endret ont s’escorren jorns tranquilles per tots ; Paul dens L’annonce (2009), de la soa bòrda luenhèca de Freidafònt ençà, tròba l’amna sòr venguda deu Nòrd mercés a ua anóncia sus internet ; lo frair e la sòr Santoire dens Les derniers Indiens (2008) espian, estabosits, navèths vesins qu’arriban, drin tumultuosament, a la bòrda còsta d’eths. E quantes d’autes ! Personatges deu medish escantilh que tornan nomenar las causas e dab eras lo país eth medish. De qué regaudir, de segur, lo nòste Marius deu prefaci de Flour de Brousso e a l’encòp de nos hèr alenar lo perhum d’« aqueli flour dóu païs rude e pèr endré sauvage ounte lou grand Vermenouze neisseguè ».
E tot aquò en hèr rampèu, çaquelà, a las flors de Provença !
Un ser d’iber, lo nèu toumbado,
E toutchis, mèstres è bouyès,
Sion ossitats, ò l’entour dei londiès.
Lo pastro se botèc a racontar d’istuèras
Flour de Brousso,
Arsèni Vermenosa (1896)
Atau, dab Arsèni Vermenosa, l’escoteram…
Vincent Desjardins /CC BY 4.0
