En 1930, 1932, 1937 e 1941 se publiquèron los quatre tòmes d’un libre d’una importància capitala : la famosa Grammaire Istorique des Parlers Provençaux Modernes, de Juli Ronjat. Coneissèm intimament aquel grand lingüista, gràcias al libre de Joan Thomàs, sortit en 2017 : Jules Ronjat entre linguistique et Félibrige (1864-1925)Editat en çò de Vent Terral.. Recomandi fòrtament los dos libres : lo de Ronjat als sabents ; lo de Thomàs a tot occitan que vòl conéisser un òme qu’èra a l’encòp un grand sabent e un grand “patriòta occitan” que voliá que la lenga nòstra demorèsse una lenga viva de cultura.

Juli Ronjat èra qualqu’un d’una immensa cultura lingüistica e d’un grand “coratge intellectual” : sabiá que l’ortografia del francés èra sovent la petrificacion de convencions absurdas ; e donc agèt l’audàcia de metre en aplicacion sas idèas, sense aver páur d’èsser ridicul.

1- Simplifiquèt los grafèmas d’originas grèca, coma aquò s’es fach dins totas las lengas neolatinas a l’excepcion de la lenga francesa :

– Ch (la chronologie) èra simplificat en c (la cronologie).
– H iniciala (l’hypothétique) èra suprimida (ipotétique).
– Ph (la phonétique) èra simplificat en f (la fonétique).
– Rh (le rythme) èra simplificat en r (le ritme).
– Th (le thème) èra simplificat en t (le tème).
– Y (l’hypothèse) èra simplificat en i (l’ipotèse).

2- Simplifiquèt autres dos punts de grafia : escriviá l’h iniciala quand èra utila per indicar que i aviá pas elision de l’article (le hêtre, la honte) ; l’escriviá pas quand èra un grafèma etimologic inutil (l’omme, l’istoire) ; remplaçava l’advèrbi y (Il y a) per i (Il i a).

Cal cinc minutas per s’acostumar a legir lo francés “escrich a la Ronjat”. Es una vergonha que l’Académie française aja pas acceptada encara l’excellenta refòrma de l’ortografia de Ronjat. En occitan, avèm rason d’escriure simplament, coma tot lo mond dins la Romània la cronologia, la fonetica.

La lenga ont cal far una refòrma de l’ortografia es pas l’occitan ; es lo francés.