Lo temps de Marselha

Qué quò es lo temps de Marselha que ne’n parla la comptina « Plòu mai solelha, quò es lo temps de Marselha, si tot lo monde zo sabiá, tot lo monde corririá ! A fòrça de córrer, se bresa lo morre, a fòrça de galopar, se bresa lo nas » ? Coma totas la comptinas, conta un res de cruautat, un brijon d’esoterisme, e un plenponh d’oximòres. Lo chaud, lo freg, lo solelh, la plueja, lo blanc e lo negre dau ben e dau mau. Una formula iniciatica tot bonament.

Benesida siá questa comptina que me balha la viroleta necessària per restachar lo roman champestrau Gone a un numero de la tematica tant urbana. Queu títol ven pas de l’anglés nimai dau parlar lionés per designar lo dròlle. Aquí quò es lo diminutiu d’Antigone de Jambusse, l’eroïna, dròlla de bona familha que descrueba l’exaltacion au legir de La Nouvelle Heloïse de Rousseau. Dempuei lo granier de son maine de Pignouse en Cruesa, madomaisela Gòna part dins daus somges romantics coma son char Jean-Jacques. Lo monde dau país la disen fòla. Ela se’n trufa plan. A la cròia d’estre mai intelligenta que ilhs, mentre li manca l’experiéncia de la vita. Veiquí donc un chaminament que li demòra de far avant d’estre en capacitat de presar la richesa de son país. Un roman iniciatic tant coma la comptina « Plòu mai solelha ».

Tots los elements trasvists dins questa formuleta son d’alhors tenguts dins Gone. Avem començat de parlar d’oximòres, figura d’estile per excelléncia dau lengatge poetic. Gone, que cercha l’extasi, a plan de rasons de zo trabalhar. « La luna chabís au fons de ton uelh emb un bocin de nivol. Tot lo sacrifici l’i chabís tanben. Quau grand pitit uelh » çò-ditz Gone au chen que ven d’adoptar. Lo narrator la sec dins la poesia mas emb mai de suau « Lo silenci tombava talament pur que los frejoladís daus champs l’entamenavan a pro penas. Lo mormolh de las enclausas, lo chant daus auseus, las bofadas de vent semblavan tanben au silenci. En naut dau vergier, Pignouse se teniá en un sole blòc. »

La cruautat que las formulas enfantinas se n’amusan, Gone l’eissaia tanben. Sas pensadas la geinan « En ieu, las ideas se baten, se braulhan, s’entrepaichan l’unas l’autras » mas a una plan nauta idea de sas capacitats intellectualas au punt de ne’n rabaissar son monde. A vint ans experimenta lo poder que a d’impausar lo patiment a son chen, coma un dròlle zo fariá en arrachant las pautas de las moschas. Podriá estre un personatge completament antipatic. Mas lo narrator nos balha d’acceptar tot çò que se passa sens colera ni patetisme, mas emb lo gost dau detalh per finalament pintrar una tiala d’expression ninòia o faussament ninòia. Dins son chaminament, Gone rencontra, pròva de quò, un paure vielh aclapat de chagrin que passa son temps a chapusar d’un biais empiric de las estatuas de sents per consolacion de son dòu.

Ninòia mas iniciatica es la comptina, parier n’es queu roman que manleva mai que sovent a l’estile de la comptina. Si Gone chanta una chançon que ne’n es clarament una (« Décrochez darrié la porte/Ce rameau de buis bénit/Et mettez-y dans la main/Avec sa faulx et sa bêche/Et ce broc de boisson fraîchement/Pour boire au bout du chemin ! »), l’autor aima tanben plan engrunar daus mots dins la bocha de sos personatges per passar dau forn au molin : « Los rats an trauchat lo celier e rosicat lo lard. Lo bon Joan Jaume los laisset far. Los rats an agotat las provisions de farina e madama de Warens, per los destrusir, demandet a Glaudi Anet quauqua dròga empoisonada. Lo bon Joan Jaume getet la dròga dins lo riu […]. Lo bon Joan Jaume soriguet e s’enfonset dins lo bòsc. Aquí desjunet de pan negre e de gròs vin coma si de sa vita n’aviá jamai desjunat. ». Entau se parla dau filosòfe, que las gens de la nauta an ilhs tanben de las vitas de pita gent. Tant coma las pitas gents son capablas de reflexions de nauta satgessa. Mas, alaidonc, qui es fòu ? Antigòna, coma zo diagnostica lo medecin o los paures innocents coma zo pensa Antigòna? Fau un pauc de tot quò, coma zo disen las comptinas, per bastir un pitit d’òme. E fau tanben un pauc de sorcelariá. Sem en Cruesa, obludam pas. Aquí tanben, tot lo monde z’es ben un pauc : la Gòna que fai realizar daus miracles a la font, mai son monde convençuts que per estre jauventa una nòça deu estre facha emb ‘na raucha coseguda a l’agulha a la man. Fau espandre la rauba davant la pòrta, entre doas plumas de pavan en crotz e un pitit topin de miau. Entau n’es dau temps de Marselha.