Ai una vision en dos de Pagnol. Ne’n tiram los derivats pagnolaia/pagnolada, pagnolesca. Notar que los dos sufixes, a mai siguèsson passats en francés pagnolade, pagnolesque, son ben occitans. Coma salade, cagade, balade o ambassade ! L’occitan es sosjasent dins tot aquest monde. Lo sieu nom fa exotic. Pagnol coma Signol o autres Aubanel. L finala. Abreviacion d’« espanhòl » se ditz que ven lo nom. Olé !

I es lo Pagnol que fa pensar a la mieu jovença, dins las còlas a trevar las ròchas, los espacis dubèrts, salvatges e de selvas bassas. Lo monde chaçaire dal país. Los qu’an l’accent. Lo Pagnol que denóncia l’embarrament e l’entre se amb Joan de Floreta. Tanben. L’institutor qu’es lo mai rasonable e qu’es fòra dal vilatge, fòra d’aquesta comunitat malauteanta. L’amistat e l’amor dal temps de vacanças d’estiu. A l’entorn de Pagnol viroleavan ja de personalitats coma Raimu, Fernandel, e d’autres al teatre… Ben de gents d’un sud, de França, o que dònan l’image d’un sud descrich de biaisses de còups de biscanti.

Me sento totun ben après de veire los films Le château de ma mère e La Gloire de mon père. A mai sigue un pauc mai diferent, perque mai tardiu ? D’autres noms : Philippe Caubère, Louis Nucéra. Se viran entorn de la question de la lenga entre tot aquel monde. Après : Le temps des secrets. Aquesta istòria pòl èstre dal sud de l’airal occitan. Cadun dins aquest airal se pòl retrobar amb de còlas en los Alps o las Cevenas al mens. L’idèa de se’n tornar a la natura, dins un cabanon coma a la Bastida Nòva sus la comuna d’Alaud. Coma un país somiat, nostalgic. Pagnol parla dal fach qu’a conoissut lo temps dals darriers cabriers. Un monde que va lèu devenir iconic dal passat, de santons. Mas tanben coma Lili dei Bel(l)ons, un monde mòrt, guèrra. Perque es un monde que constata. Vist d’un enfant de segur, e escrich coma adulte après.

E tanben un costat mai pessimista que me fa pensar que Pagnol auria poscut èstre mai pedagògue per metre mai de mòts sus la reculaia de la lenga nòstra. A mai l’image dal paire represente l’ussard negre de la Republica e l’oncle amb l’accent catalan la traça fòrta d’una autra lenga que lo francés. En anar mai luènh, s’engatjar per la lenga. Se l’image de la lenga nòstra es ren negativa, l’etnotip de l’occitan sonat lo mai sovent meridional existe. En agachar la trilogia pagnolesca de Pagnol, Marius, Fanny e César, me sento ren d’aquel monde. Los còdes dals ancians benlèu ajuan gaire. Sembla èstre l’image superficial dal pòple nòstre.

Pagnol s’interessa egalament a l’escritura de Daudet e mete al cinema Tartarin de Tarascon, ja criticat al temps de la sortia dal libre. E lo Don Quichòte occitan, l’avèm. Pagnol segue las pesaias de Daudet en adaptant lo primier film de Tartarin al cinema. Siguem serioses. Auria agut una plaça per de cinema en occitan dal sieu temps ? De libres o de DVD, rèsta aquò de Pagnol. Un recòrdi de la sieu preséncia al Principat de Mónego. Membre de l’acadèmia francesa es tanben Pagnol.

E Massilia Sound System dins tot aquò ? Fan totplen mai en lenga nòstra. Chantar en occitan provençal. Minga suplement d’ànima. Lenga actuala. D’avenir. Ren d’a veire. Un chamin complicat. Auràn una difusion mòstra ? Auràn de films en pagalha e un Cesar o una palma a Cànoas, en Occitània ? Auràn una reconoissença estatala ? Auràn un sèti a l’acadèmia francesa o als Grammy Awards ? Perqué ? Profèta al sieu país ? Cu es profèta e dins qué país ?