Olip’òc

Tres an fa, au printemps dau 2020, rescontrèri Danís Chapduelh, lo nòstre cap-redactor tant aimat, a Tolosa. Èron lu 50 ans dau CREO Tolosa (l’associacion dei professors d’occitan de l’acadèmia de Tolosa) e lu sieu sòcis avion organizat una pichina fèsta d’anniversari e l’AG de la FELCO (la federacion de toti li associacions acadèmiqui de professors d’occitan).

Pusleu que d’acabar lo nòstre viatge en tèrra tolosana en un vulgari bar de la vièlha vila, aviavam alora decidit d’anar vuar quauqu gòtos a la Topina, de vèspre, istòria de verificar se li vendémias 2019 èron estadi bòni en aqueu canton dei país d’òc. Una vòuta li ceremònias acabadi a l’Ostal d’Occitania, que lo CREO avia reservat per n’aculhir, siam anats sota li vòutas dau pònt Sant Pèire per descurbir aquela famoa aubèrja dont si pòu audir la diversitat de la votz occitana. Parleriam de la jornada, dei votacions, dau bureu e dau president, e dei vots per la seguida dau nòstre (e dau vòstre !) ensenhament. Alora qu’èri, voraç, ocupat a devorar lo contengut dau mieu sieton, Danís aprofitèt d’aqueu moment per s’avesinar de ieu. Èra interessat da la colleccion de volumes de BD en òc qu’avii collectat e, tau un vòutor, avia asperat que la sieu preda (ieu !) siguèsse debla.

« Sabi qu sies ! mi diguèt. Sies tu que fiques en linha de vielhi bendas dessenhadi dei annadas 70, ai besonh de tu per lo Diari que ven !»

E es com’aquò qu’ai jonch, embé plasir, la còla dau Diari e que li sieu totjorn, 3 ans e un vintenau de numeròs pus tardi.

Mas perqué vi parli de tot aquò, sobretot quora lo tema dau Diari es la votz ?

Perqué mi sembla que li es una raça de paradòxa. L’occitan, coma bessai toti li lengas minorisadi, es una lenga qu’es totjorn estada associada a l’oral (meme se la nòstra leteratura occitana a mai de 1000 ans).

Pura, ancuèi, l’utilizacion de la lenga escricha, embé li rets sociali, lu mèdias escrichs, lu forums e autres Discords, WhatsApp, lu SMS, la leteratura contemporanea e segur aquel article dau Diari, torna créisser. Fòra dau mieu mestier de magistre bilingue, pensi que, finda ieu, emplegui mai lo nissart a l’escrich, sobretot que lu mieus amics nissardofònos son soventi-fès expatriats (la baieta ai mieus correctors Gilo e Mateu).

L’estenduda tamben d’Occitània juèga lo sieu ròtle e l’escrich permete la comunicacion tra un Gascon e un Nissart, un Limosin e un Provençau.

E s’avètz totjorn pas capit lo títolo dau mieu article e la mieu lònga introduccion sus lo mieu rescòntre embé Danís es qu’en mai d’aquela pichina reflexion sus la plaça de l’oralitat e doncas de la votz en occitan, ai seguit una constrencha a la mòda de l’Oulipo.

Per faire cort, l’Oulipo es un collectiu d’autors e de matematicians qu’avion per tòca de descurbir de nòvi potencialitats a la lenga, gauch ai constrenchas. Aquí, una constrencha es una constrencha artística qu’ajuda a la creacion e que, d’un biais, empedisse la pàgina blanca, sobretot quora siatz, coma ieu, en manca d’inspiracion.

Per aqueu tèxto, ai pilhat lo mieu Alibert, sieu anat a la pàgina 699 (dont si tròva lo mòt « votz ») e ai emplegat toti li entradasDau bòn, basta lu mòts que son emplegats en nissart. en l’òrdre, de la darniera fins a la premiera !

*Pichin juèc : provatz de li trovar toti !