Lo massís dei Mauras

Provença es una tèrra multipla, una archipèla de paisatges e d’univèrs que concentra una varietat rica e sovent mauconeguda. Longtemps (e encara) associada a sa part occidentala, rodanenca, e a l’imaginari mistralenc o a la particularitat de la ciutat-monde de Marselha, aqueu terraire d’òc demòra pasmens ben mai complèxe. Uèi, vos vòli menar dins una montanha secreta e boscosa, una pichòta Cevena dei ribas de Mediterranèa : lo massís dei Mauras, « la » Maura coma va dison leis ancians per designar aqueleis auturas que tutejan la mar. Es una illa destacada dau continent per la ben nomenada plana dei Mauras au nòrd, e per lei flumes Argens a l’èst e Gapèu a l’oèst ; au sud : es l’asuelh blu d’una còsta estrifada e malurosament embetumada a la basta que siágue que reten vòstre agach.

D’uneis istorians voudrián veire dins lo nom de « Maura » una referéncia a la preséncia sarrasina a l’auba medievala. Mai, se lo site de La Gàrdia, l’anciana ciutat de Fraxinetum, foguèt ben lo refugi en tèrra crestiana dei musulmans au sègle IX, lo toponime « Maura » es mai ancian e remanda segurament a la color sorna de la ròca cristalina que marca la geologia locala. Lo remembre de la preséncia « mauresca » es pasmens important e se retrobariá dins lo nom de Ramatuela, per exemple, que vendriá benlèu de l’arabe Rahmat-ûllah : misericòrdia divina… Sabèm tanben que lei navegaires sarrasins parlavan de Djebel al Qilal : la montanha dei gerlas, evocant aquí la preséncia d’anfòras dins leis ancians oppidas que coifavan aquelei sèrres rocassuts. De gèrlas plenas de vin, segurament… A l’epòca antica, la Maura foguèt una tèrra de rescòntre dei pòbles mediterraneans que ne testimònian lei nombroseis espavas etruscas, grecas, fenicianas, romanas semenadas a l’asard deis esteus e dei tempèstas.

Ges de vila importanta pasmens, ges d’urbanizacion de talha, lo massís dei Mauras demorèt longtemps a l’escart de totei lei vias de comunicacion, dificile d’accès, sauvatge e escur. Es una montanha, òc, mai de nautor pron modèsta que son cimèu es lo senhau de la Sauveta ambé sei 776 mètres. L’adrech es un paisatge de maquís e de suveredas quand l’ubac se cobrís de castanhedas. S’i pratica lo « desruscatge » es a dire lo levar de la rusca dei suves coma en Corsega o en Cabilia. S’i cultiva tanben la castanha. Lo vilatge de Colobriera es d’alhors reputat per sei deliciosei varietats de marrons. La vinha i tròba tanben, coma sovent en Occitània, una plaça requista. La tèrra rica en sistre a mica (que luseja coma mila diamants) es estada mesa a profièch per lei socas localas coma lo famós morvedre que trobèt aquí una fortuna particulara. L’aiga, maugrat l’importància d’una seuva infinida, es una ressorsa rara, lei rius que talhan lei pendís son sovent d’oèds intermitents que pòrtan lo nom de « garona » o « garoneta » quand se’n van rejónher la mar… La còsta, ela, èra un paradís. Ara, es venguda un infèrn, subretot d’estiu, quand de molonadas de toristas envasisson sei plajas o lei carrieretas de Sant Tropés, l’ancian vilatjon de pescadors transformat en veirina per la jet set mondiala.

Trobaretz un pauc de solaç e vos faretz una idèa de la beutat perduda d’aquela encontrada marina en caminant sus la dralha litorala entre Cap Lardier e Cap Cartalhat, una banda de còsta sauvada dau chaple per lo Conservatòri dau Litorau. I crosaretz bensai una tartuga d’Hermann, testimòni pasible dei temps antedeluvians, rescapada deis incendis. Davant la fòrça deis èrsas que rosigan l’arena, somiaretz ais espandis de Corsega que, i a mai de 20 milions d’annadas, èra just aquí, a portada de man, avant la deriva dei placas tectonicas, mai aquò, rai, es un autre barrutlatge…