Seleccionar una pagina

Pensadas

0 |

Lo sens de l’istòria

Quan los pòples amerindians e descobriscón la civilisacion europèa, a la fin deu sècle XVau, qu’estón segur més estonats d’aqueth encontre que no pas los aventurèrs de qui desbarcavan a loa. Las mors deus Amerindians, lo loé anar economic e sociau, las loas tecnicas rudimentàrias, entaus envadidors europèus, a qui anavan condar las loas epopèias, que hèvan pensar de qu’èran un monde primitiu mès pas totaument estrangèr. Faiçons de víver, e de víver amassas, de qui’us podèvan hèr brembar soviers de quań èran mainats. E tad aqueths de qui avèvan driń de coneishenças istoricas, quan no serén pas que biblicas, que podèva evocar lo passat de loa pròpia civilisacion. Que’us espièn dab quauque mesprètz e a bèths còps driń de nostalgia abarrejada de religion sentimentau.

Los poblants d’America, eths, que descobriscón, a tot lo contre, un genre de civilisacion totaument desconegut e dinc ad aqueth moment inimaginable. E que podem díder que la descobèrta de l’Euròpa peus Amerindians ei un eveniment istoric e culturau plan més hòrt e de plan més de pes qu’aquèra de qui hesón los pòques marinèrs espanhòus suus ribatges de las Caribas.

Instruments de guèrra : lanças, picas, balestras, armaduras, casques, tots de hèrr. Armas de huec : arcabusas, mosquets, permers canons. Shibaus e carrs tà poder carrejar tot aquerò. Segur que dab çò de qui arribava que volèva èster de ua beròia eficacitat e provocar estupor, esglàs, e pèrta deu compréner. Aqueths visitaires qu’èran portaires de ua sciéncia de crànher.

Mès plan se’n manca que los Amerindians estóssien estats esbleugits per las tecnicas deus envadidors :

“La mia sageta no tueré pas ? Que n’èi a hèr deus vòstes pistolets ?…tornatz-ve’n en país d’aoń arribatz. No volem pas deus vòstes presents, e ne volem pas de vosauts sus nostas tèrras !” be declarava un capdau pawnee au moment de un permer encontre deu sué pòple dab los Europèus. [1]Bird Grinnell, Pawnee hero stories and folk 1961 University of Nebraska 1961

E per aquera sciéncia e a l’ensenhament de qui serveish a transméter-la, qu’avón lèu hèit de meshidar-se’n. Tan lèu lo sècle XVIIIau , l’Assemblada de las sheis nacions indianas qu’arrefusava d’enviar los loés mainats enas escòlas deus envadidors :

Mantuns deus nostes joens e son estats bèth temps a eslhevats en vòstes collègis (…) Qu’estón assabentats de totas vòstas sciéncias mès, quań e nos tornèn (…) n’èran absoludament bons per arren.”[2]Samuel G. Drake, Biography and history of the Indians of North America , 1834

E que vejón pro viste, los Amerindians, los domaus amiats per aqueras tecnicas :

Que desfiguran la tèrra dab las loas construccions e dab loas sobras e hasti. Aquera nacion qu’ei coma un parrabast de neu honida de qui sorteish deu lheit e de qui at destruseish tot suu sué passatge.”[3]Jacobs & Landau, To serve the devil, New York , Vintage Books 1971 

Òu, plan lo bonjorn ! 👋
Aquò fa plaser de te veire rebalar per aicí.

Sabes que te pòdes marcar a la letra d'informacions del Diari ? Basta d'un mail per te téner al fial de çò que pareis, magazines, articles e mai !

Pas d'espam ! Mandam 1 a 2 letras per mes, pas mai. Legís nòstra politica de confidencialitat per ne saber mai.

A prepaus de l'autor

Pèir Lobèra

Peir Lobèra èra un militant occitan e sindicalista, plan engatjat per la causa occitana dins las Nautas Pirenèas. President de l'Institut d'Estudis Occitans de Miègjorn Pirenèus, foguèt director de publicacion del Diari. Defuntèt en 2019.

Soscriure
M'assabentar quand
0 Comentaris
Retorns en linha
Veire totes los comentaris

Crompar Lo Diari

Los pòdcasts

Los darrièrs clips

Cargament...

La letra del Diari

Òu, plan lo bonjorn ! 👋
Aquò fa plaser de te veire rebalar per aicí.

Sabes que te pòdes marcar a la letra d'informacions del Diari ? Basta d'un mail per te téner al fial de çò que pareis, magazines, articles e mai !

Pas d'espam ! Mandam 1 a 2 letras per mes, pas mai. Legís nòstra politica de confidencialitat per ne saber mai.