Istòrias e Istòria

Tròbi l’Istòria plan injusta, lausenja pel menut les « grands » òmes, presidents, reis, emperaires… e desbremba totes les autres. Coma som pas brica istorian e que levat chicas e micas plan alunhadas, i conegui pas res, me pòdi permetre d’elucubrar. S’es per dire, m’agradariá una Istòria de las istòrias, albergada dins un data center gigantàs e que gràcias a una memòria retroactiva, intelligenta e artificiala nos rememorèsse las istòrias de cadun ! Atal completariam l’Istòria oficiala.

En particulièr per las guèrras, les noms dels marescals negrejan les libres d’Istòria, lors tombèls de marbre son encara florits mentre que de la soldatalha, ne sabèm pas res, lors òsses se demesisson non sai ont, dins la tèrra de qualque prat batalhièr. Tant l’injustícia èra flagranta qu’après la guèrra (dita granda, pel masèl que ne resultèc !) las autoritats, que se’n sentián colpablas, edifiquèron monuments dels mòrts per rememorar, al mens aquò, les noms d’aqueles maluroses soldats.

L’Istòria se manifèsta per las estatuas que trònan sus las esplanadas. Les personatges s’i anujan tot solets mas sabèm pas res de las femnas segurament mespresadas que lor balhèron vida, les escurèron, les brecèron, les fasquèron popar e sopar, les recaptèron… e qu’en pus les plorèron dins lor negre lençòl.

L’Istòria se regaudís dels eissarts de l’edat mejana ; vertat qu’encara vuèi podèm remirar las planas tan ricas, ont s’espandisson blat lusent e milh gròs. Seriá plan interessant de conéguer las istòrias dels paures bogres qu’eissartèron bòsques e bartasses e qu’esquicèron lor corta vida a còps de pigassas e de bigòs, per la paga de qualque crostet.

Las guidas nos bargoïnan l’Istòria oficiala d’una glèisa o d’un castèl, declaman tanben les noms de l’avesque o del senhor qu’inicièron la construccion. Mas de qué n’es dels obrièrs qu’a còps de pica ne crusèron les fondaments ? E qu’un es aquel picapèira que gravèc per l’eternitat sas inicialas sus la pèira cantonièra de la glèisa ?

Es de bona mòda de fèr genealogias, d’amolonar noms a qui anirà al mès pregond dins les atges reculats. Cèrtas, mas qu’una frustracion de pas poder balhar vida a totes aqueles noms. I trobariam totes les mestièrs e totas las condicions, culheires, caçaires, païsans, artesans, bordassièrs… ibronhas, aluserpits, eissaurits… d’unes ablasigats pels trimatges e d’autres alassats de talhas…

Descobririam dins nòstra ascendéncia milionats d’aujòls, que cadun al fial de las generacions, a cada fecondacion, nos transmetèron les gènes qu’avèm al jorn de vuèi dins nòstras cellulas. E qui ditz fecondacion ditz forçadament istòrias d’apariatge e d’acoblament, que gausi esperar totas plan agradivas. De que ne fèr un crane libre !