E de dètz !
Dètz es lo nombre complet, la soma dels quatre nombres primièrs : 1 + 2 + 3 + 4. Dempuèi Pitagòra es una chifra essenciala : la decada, una totalitat, un cicle complit. En geometria es lo « tetraktys », un triangle que conten dètz punts, quatre a la basa e un a la cima. Sensa tombar dins un exercici de numerologia, e en tornant sus d’imatges mai simples : es lo nombre dels dets dins una ponhada de mans sarradas. E es man dins la man, ensem, que vos convidam dins las paginas d’aqueste Diari especial.
Cal plan dire que sèm fièrs de festejar aquestas annadas passadas per mièlhs nos virar cap a l’avenidor, la lenga d’òc coma amira ! La devisa de l’IEO es sempre d’actualitat : « La fe sensa òbra mòrta es ». Es çò qu’assajam de mostrar, de jornal en jornal, al pus pròche de la vida vidanta occitana e mondiala (que fin finala volèm pausar la lenga d’òc coma lenga del mond e defugir lo regionalisme). Dètz ans, es a l’encòp una eternitat per un jove medià, e una estona dins l’immensitat de la cultura occitana millenària. Dètz ans de Diari e dètz sègles d’usatge de la lenga d’òc : es nòstra pichòta piada dins la granda Istòria, coma un fenestron per dintrar dins aqueste univèrs ric e complèxe.
Dètz annadas d’occitan…
Dins aqueste numerò prenèm lo temps de nos arrestar, de bufar e de tornar sus las annadas daissadas darrièr l’esquina. Sèm dins lo ritme de la caminada e venèm d’arribar a un còl, un passatge, avant las mila autras montanhas que nos espèran sus l’asuèlh. I podèm pas parlar de totas e totes, i avèm oblidat mai d’un libre, mai d’un artista, mai d’un moment… Dins l’esfòrç de la pojada, avèm pas pogut tot abraçar, lo relarg occitan nos escapa : e tant mièlhs ! Es la pròva qu’es un mond inagantable, impossible de resumir. Trobaretz aquí un viatge dins dètz ans de literatura d’òc, entre poesia, nòvas e romans, dins totas las variantas occitanas e jos la pluma d’autors de generacions diferentas que trabalhan, amb rigor e inspiracion, per perseguir la via dobèrta pels trobadors. La musica tanben marquèt prigondament aquestas darrièras annadas, podèm quitament dire qu’es venguda un element màger de la transmission e de la difusion de la lenga d’òc a l’ora d’ara. Contam pas mai lo nombre d’artistas professionals d’expression occitana que, dins de domènis plan diferents, fan clantir e ressonar la lenga en França e a l’estrangièr. Musicas dichas tradicionalas, musicas urbanas, ruralas, inclassablas, musicas per dançar, per sautar, pogotar o valsar… N’i a per totes los gostes, totas las envejas. Carolina Dufau tòrna sus tot aquò e nos dona lo vam, en aqueste automne, d’enfrentar las primièras frejuras sus de ritmicas e de melodias que nos tenon de pè !
Best Of e convidats de marca !
Libres, disques, articles, espectacles, aqueste Diari nos fa tornar suls moments fòrts de la darrièra decada. Totas las plumas qu’òbran dempuèi d’annadas dins lo jornal an respondut al rampèl e se son mesas en quatre per l’escasença ! Aqueste anniversari es tanben un florilègi, un fuòc d’artifici : non pas un retorn nostalgic sus de causas passadas mas, al contrari, un desir d’amplificar, de rebombir suls instants viscuts per mièlhs bastir l’endeman. De convidats de marca an ben volgut se prestar al jòc coma Moussu T que sortís d’alhors un tot novèl disc en octòbre. Cadun i es anat de son selfie o de son pichòt tèxt per desirar bon vent e bona vela al magazine cultural que te bolèga Occitània ! L’estiu es estat ric de festenals, de concèrts e de barrutlatges : i èrem e sèm tornats emplits de rescontres, de testimònis e d’escambis que noirisson aqueste numerò de davalada. D’imatges e de lutz plen los uèlhs, podèm bufar las dètz candèlas coma se dèu : amb vosautres, los nòstres legèires sus papièr o en format numeric, los nòstres sostens essencials !
Ara, uèi : viure lo moment
Lo Diari passa adonc lo lindau dels dètz ans e entamena un cicle nòu. En delai del simbòl que representa aqueste anniversari, volèm subretot èstre al mond e dins nòstre temps amb nòstra « vista occitana », nòstra originalitat. Dins la batèsta contra l’uniformizacion, la globalizacion, portam nòstra pèira a l’edifici de la pluralitat e de la dobertura. Contunharem, sens relambi, de seguir l’actualitat culturala en òc e de portar un agach singular sul mond que nos environa. Contunharem de far entendre la lenga d’òc dins sas varietats (d’alhors cercam de cronicaires nòrd-occitans, auvernhats o alpencs !) tot en gardant en cap l’importància d’una unitat occitana, d’un panoccitanisme vertadièr. Occitània es plan mai que lo nom d’un descopatge administratiu, es, avant tota causa, una idèa fòrta que trespassa las frontièras e recampa los amoroses de la lenga, onte que sián, en Provença, en Gasconha, en Itàlia, en Val d’Aran o en America ! Los dangièrs de l’abocinament, del trocejar de nòstre imaginari son grands.
Saborejam aqueste anniversari, amb gaug, conscients dels enjòcs de venir per una cultura de « la talvera » que se cèrca, encara e totjorn, una plaça al solelh. N’aprofiecham per mercejar nòstres abonats e totes los que fan parlar del Diari, coma totes los que fan pròva, al quotidian, d’una fòrça remirabla per ensenhar, escriure, cantar, transmetre, transformar e far viure l’occitan uèi. Es ara o jamai : nos cal viure lo moment e de dètz en dètz, contunhar lo camin per, al mens, encara mila ans !
Bon anniversari lo Diari !!!
