Visible e invisible, audible e inaudible
La lenga es LO mèdia per excelléncia. Se ditz que lo lengatge es caracteristic dals umans nos destriant de las autras espècias. Sabèm totun qu’un molon d’espècias an son lengatge, dals dalfins als passerons (a mai, an de dialèctes, los aucèls, pecaire). Bòn, benlèu ben que fan ren de filosofia, de lingüistica o de teologia sus la torre de Babèl (e d’ecologia ? mistèri), mas eschàmbian cadun amb son gaubi.
Avèm integrat que lo lengatge es parier un enjuec. Parlar anglés permete a de gents d’aver un trabalh, a d’autres, ben naissuts, de desbarcar de’n pertot sensa far minga esfòrç per cerchar la lenga dal país. Per d’autres, apréner una lenga coma lo mandarin permete de pensar coma chal la veritat dal partit dins lo país-centre-dal-monde… quora un es cantonés, o mai tibetan, jongar, oigor o cazac (o de far credible per l’image dins un restaurant asiatic en « occident » ?) E per l’occitan ?
Per l’occitan tanben. De còups l’occitan sembla entre ficcion e realitat dins la societat. Trobar o retrobar la lenga occitana es una escomessa. Chal braconar los locutors de la lenga. Passar de barraias invisiblas. Capitar rapidament de tèstes (orals) per mostrar qu’es possible d’aver una conversa. Que s’agisse ren de se trufar de l’autre, de li voler de mal e que volèm n’aver mai. Tanben, chal mostrar que lo messatge entendut es comprés. Qu’i es un eschambi, malgrat lo fach que sovent cadun parle a son biais lo sieu occitan. De còups se mancarà ren d’o far remarcar, a mai siáie corrècte. Coma lo jorn qu’un gascon me reprenguèt perqué avio dich « dissabtA », que de segur per el « èra fals », que chaliá dire « dissabtE ». Fa totjorn efècte davans son pichon monde, enjuec de poler per dire lo ben o lo mal.
Quora vau collectar la paraula en occitan, que siáie lo dialècte vivaroalpenc o pontualament los dialèctes lengadocian, provençal o de lengas vesinas de l’occitan, m’interèssa la paraula. E l’image ?
L’image dal locutor es ce que ditz. Per ieu, non es ce que sembla, l’image. Es ver que sus la Còsta d’Azur, la semblança es importanta, brilhar. E l’occitan, volèm que brilhe tanben.
Totplen de còups me semblèt inutil de filmar. Coma se raubar la lenga bastèsse ja. Perqué aver un image dal locutor d’occitan ? Es l’image – viu – de la lenga que volèm. Chal precisar que per d’unos locutors, ja, enregistrar solament la votz èra una espròva. Alora l’image ! Bondiu.
Parlar ont que siáie a jamai importat : la pèça de maison, la terrassa o la tèsta. Sèm ren dins l’estudi etnografic coma estudiar la lenga de l’Autre, perqué l’Autre, sèm nosautres. A mai se pòsque gaire veire, enfin, escotar l’occitan. A la votz se devina que fòrça son eatjats. Qu’enchaut ! Son de granas per l’avenir. Mas lo lengatge es fach de verbal (intonacions…) e de non verbal (gestuala…) me diretz ?
Lo fach d’aver participat a de filmes – es un autre trabalh – coma Malatèrra, de segur dòna un image de la lenga, aicí anciana e en contèxt istoric, en desconnexion dal real. Images acceptables dal passat, per lo monde d’ancuei ? Mas aquela lenga es encara viva, amb de vivents. E d’iniciativas coma las de Piget e La Seria en particular es ce que nos chal per ganhar mai que mai l’image de la lenga dins los ments. Lo non visible (subretot d’aquel temps que las masquetas nos permeton mai de veire que de parlar).
Aquelas barraias en tèsta que fan que l’occitan qu’es totun encara audible es totjorn mai invisible dins la societat.
