3QA – Laurent Labadie
3 questions a
Laurent Labadie
Entad aqueth numèro consacrat a la votz, que demandèm a Laurenç Labadia, actor e tanben formator a las tecnicas de doblatge en occitan entà’u cinèma o la television, de’ns parlar d’aquera practica en plen desvolopament, qui’u permetó enter autas causas de har sonar en occitan Cyrano de Bergerac o Terminator 2.
Presentatz-nse aquera formacion au doblatge qui miatz en collaboracion dab lo CFPÒC, la companhia Lilo e l’associacion de doblatge Conta’m.
Qu’ei ua formacion professionau, entà preparar lo monde au doblatge, donc que son quate dias, dus dias en Dordonha e dus dias dens los Pirenèus Atlantics. A puish près 40 òras de formacion, dab 20 òras de teatre en òc, de preparacion, de tribalh de la votz, de tribalh de jòc, tots nivèus. Puish dus dias d’estúdio : enregistrament, tribalh dab la banda ritmografica… Qu’ei ua formacion qui existeish despuish un detzenat d’annadas, una formacion plan installada dens l’espaci culturau occitan adara. Monde de pertot qu’i arriban, de l’Oèst cap au Sud en passar per l’Èst e lo Nòrd aquiu. Qu’ei la segonda annada qu’i vienen monde qui ne parlan pas occitan, enguan que son dus a non pas en saber un quite mot. Qu’ei ua formacion dedicada aus professionaus, pas sonque aus artistas locutors, mes obèrta a tots pr’amor de la « tricherie occitane ».
La « tricherie occitane » ? Qu’ei açò ?
Una tecnica qu’inventèi, pr’amor de la preséncia de non-locutors, tà léger l’occitan en duas òras. Entà’us comedians qui ne parlan pas, e pr’amor de la necessitat d’ua responsa a la demanda audiovisuau e teatrau dempuish 10 ans, qu’èri obligat de trobar una solucion, tà anar lo mei viste possible, tad aver una qualitat d’interprètas dab una lenga corrècta e non pas lingüistas deus bons mes dab un jòc pas tarrible. L’idea qu’era de trobar un compromés enter los dus. Lo metòde que consisteish a préner un tèxte en francés, a balhar las claus de lectura deu francés en occitan e de passar a fin e a mesura a l’occitan. La segonda fasi qu’ei la corporalitat de la lenga, un còp que la persona lei lo tèxte, que vam hicar l’occitan dens lo còs, dens los sons diferents ressonators, aquò qu’ei acompanhat d’un tribalh de collècta, qu’ei a díser que calerà escotar locutors naturaus. E la tresau fasi qu’ei l’experiéncia, hicar lo tèxte dens diferentas situacions d’improvisacion. Qu’ei geniau e los realizators be’n son hòrt contents.
Lo doblatge s’apressa deu teatre ? Quina mena d’oralitat ei ?
La mecanica deu teatre qu’ei hòrt diferenta au nivèu deu còs. Lo doblatge qu’ei una mecanica mei braca, mei eficaça, n’i a pas besonh deu còs entièr, que cau estar capable d’aver una emocion rapida o d’estar precís, que i a quauquarren de mei urgent peu doblatge que non pas peu teatre, ce’m pensi. Lo doblatge qu’ei una practica modèrna, qui permet de sedusir e de s’exprimir de faiçon completa, d’anar cercar las diferentas capacitats de l’artista. Qu’ei ua experiéncia generosa e intima, un tribalh complet de l’actor. E qu’ei hòrt sedusent peus joens, açò b’ei solide. Lo mitan deu doblatge francés qu’ei un mitan hòrt clavat, en occitan que permet de tocar l’exigéncia de produccions nacionaus. Qu’ei una vertadèra sòrta ta nosauts d’anar tocar produccions nacionaus e internacionaus. Jo mercés a l’occitan qu’avói la sòrta de doblar Gerard Depardieu o Arnold Schwarzenegger. Pensi qu’aquò ei lo ligam dab la modernitat, que plaça la nosta lenga a egalitat. Lo mitan occitan pòt estar fièr d’aqueste apròchi tant exigent.
