Que soi triste. Triste e nostalgic. Ah tiò, qu’at sèi, qu’ei un pecat peus occitanistas d’èster nostalgic.

Que me’n foti, qu’èi lo còr sarrat, praube de tu.

Que’m brembi deu men prumèr sovier de rugbi. 1988, Vic de Bigòrra de qui arcuelh Biàrritz en l’estadi Menòni. Que soi tot petit, la mair que’m teng la man, de paur de’m pérder laguens la horrera.

L’estadi qu’ei plen. Vic que veng d’èster campion de França deu grop B, e aquera dimenjada qu’ei un dia de hèsta, tots amassats entà arcuélher los Djakarian Sanoko, Jean Condom e lo Pelé de l’espòrt-rei : Serge Blanco, fidèu a la soa equipa a maugrat la loa devarada.

Aqueth dia, lo club de l’arregretat Pipiou Dupuy que s’amassa un cohat. No’m brembi pas de la mèrca. Nat interès lo planchòt : Serge Blancò que mèrca solet un ensai de cent mètres. Los bigordans que saludan lo rei en tot aplaudir. Que torni dab la mair ; veituras que son parcadas dinc aus Arcalés. Ua mar de monde tau mainat de qui soi.

27 annadas que son passadas. Lo vielh jun qu’ei adara remplaçat per la sala de musculacion, l’estadi Menòni qu’ei vueit e lo portrèit gigant de Pipiou Dupuy qu’espia dab tristèr aqueth desastre.

Vic de Bigòrra non hè pas mes saunejar la joenessa de la vila.

Lo rugbi non hè pas mes saunejar la Bigòrra d’alhurs.

2015. Lo Tarba Pireneas Rugbi, gahat per la patrolha, que s’aprèsta de sortir deu rugbi professionau per la pòrta petita. N’ei pas un domatge de véger aquò, quan òm sap a quin punt aquera clica de bandolets e hedón de mau au rugbi bigordan. Que tuèn en 2000 a l’encòp l’ors deu Stado Ceste tarbés e lo club de Lanameda entà apitar ua bèstia sense cap, aqueth famós Tarba Pireneas Lannemeda, tot viste mudat en Tarba Pireneas Rugbi. Eh tiò, n’èran pas quotats en borsa, los païsans de Lannemeda…

La fin deu TPR que sembla de soar la fin deu rugbi professionau en Bigòrra.

E se’n cau plànher ? Tiò e nani, segon jo.

La moneda qu’ei en trin de hèr crebar aqueth espòrt : qu’èm adara a l’òra de la performança, de la competitivitat, de la rentabilitat. Los clubs que son entrepresas, los jogaires que son emplegats, e los espectators que son consomators. Que sembla luenhèc lo temps on Papillon Lacaze de Lorda e negociava la soa prima de match a Antoine Béguère au pè de la tribuna (e en propiau!), un vintenat de minutas abans lo començament de la partida. Que sembla luenhèca tanben la libertat ultima d’un Jojo Michel deu Stado de qui arrefusava ua seleccion en equipa de França, per privilegiar ua sason a la palomèra dab los amics. Poesia locau, quan lo nomat Chevalier, pielar de Banhèras, avugle com un bohon, comença de trucar en plea batsarra generau … sus l’aute pielar de Banhèras !

Que i avè poesia laguens lo rugbi bigordan. Poesia laguens lo jòc tanben : lo còp de pè de recentratge inventat peus lordés de Jean Prat que n’ei l’exemple màger.

Adara, lo rugbi professionau que fabrica drogats e mercenaris destacats de la tasca, mercandejats per agents de qui tenguen lo marcat com lo deus vailets en Arrèu, en valea d’Aura, enas annadas 20. Los clubs que crompan fijians o georgians com crompan aulhas. Lo respècte en mensh.

Non tornaram pas véger lo rugbi bigordan en Tòp 14. Que’n soi triste. Lo còr en dòu.

Dilhèu, qu’ei lo moment de’s tornar inventar. Hicar las energias sus la formacion, tornar hicar las valors umanas au còr deu noste rugbi, deu noste jòc. Qu’avem inventat lo rugbi dab Jean Prat, la destinada que’ns demanda d’at hèr un dusau còp. Que s’i cau atelar. Lorda, Tarba, Banhèras qu’an la loa plaça au som de la Federau 1, que’n soi segur. Mes que cau arrestar de saunejar a la coneria, a la moneda e au poder. Ne son pas aqueras valors de qui ns’an hèit aimar lo rugbi.

Que passèi l’aute dia a l’estadi Menòni de Vic : que i avè tres dròlles de qui’s hasèvan passar la bohiga. Contents de jogar e concentrats. Que son eths l’avénguer deu rugbi bigordan. Que son eths los Aguirre, Dupuy o Gachassin de doman.

Que cau créger en eths. Que cau créger en nos. Mes que jamei.