Leis inaudibles

De familhas que deguèron quitar çò que de generacions de fremas e d’òmes avián bastit de sei mans, una òbra de paciéncia, una òbra collectiva escafada d’un trach d’estilò, d’una signatura d’Estat sus quauquei documents oficiaus dins un burèu dau Ministèri de la Defensa. Lo libre de Daidier Mir ven, 50 ans après, reprene lo fiu romput e seguir lei traças d’aquelei vidas expropriadas. Es un obratge originau qu’oscilla entre biografia, testimoniatge, reportatge, entrevista, fotografia e pintura, pròsa poetica e recuelh de paraulas, retrachs…

L’autor nos convida dins sei sovenirs d’enfant que passava sei vacanças dins leis espacis liures dau causse de Canjuèrs, mai nos mena tanben au rescòntre d’una galariá de personatges qu’an totei un rapòrt mai o mens estrech a aqueu territòri. Lo libre dona la paraula a toteis aqueleis « inaudibles », lor dona un espaci per que posquèsson dire, amb sei mòts e dins lor lenga intima (pòt èstre lo provençau o lo francés) çò qu’an viscut e coma vivon ara, quina relacion an encara amb lor vilatge desertat, amb la remembrança, amb la lucha. Autrafes Bròve èra lo luec de lors amors, de la fèsta, dei grands recampaments a l’entorn de l’amontanhatge dei estròps, un vilatge-carrièra dobèrt coma una draia que fila vèrs leis auturas verdas deis Aups. Ara es un vilatge mòrt dei teulissas de tòla rovilhada (lei teules foguèron raubats), dei còntravents barrats, en riba de rota. Abandonat per ren, que l’armada s’en sièrve pas, d’alhors, per sei manòbras…

L’interès dau libre de Mir es que despassa aqueu silenci, aquela immobilitat de l’imatge calhat de l’abandon per remetre en òrdre tota una coeréncia, tornar faire circular una memòria viventa e movedissa. I a, segur, la resignacion, lo rèire gost amar de la desfacha (a l’invèrse de la batalha emportada per lei paisans de Larzac, quauqueis annadas après), mai aquò lèva ren a la dignitat e a la fòrça d’aquelei tèxtes recampats coma lei brigas d’un mirau romput. Mes ensem, leis uns a costat deis autrei, entrecopats de fotografias d’epòca e de documents, de creacions graficas, de poèmas, d’extrachs de cançons : fan un tot, recompausan un monde. Aqueleis « inaudibles » parlan, dempuèi lei cauquiers secs de Canjuèrs, d’una problematica universala. Coma viurem, deman, en armonia amb l’espaci que nos enròda, dins lo respièch deis òmes, de sa cultura, de sos luecs de vida e coma sauprem luchar còntra una politica bòrnha que, l’istòria o pròva sovent, nos mena dins l’androna ?