Veishiga en pagèlas

Nos brembaram longtemps de segur las monècas de plastic d’aquesta annada assetadas sus la pitrangla d’estadis vueits de monde vertadèr. Totun lo jòc de rugbi ne s’arrestèc pas james e se sant de país n’a pas james hèit miracles, lo jogaire de rugbi, òc que n’a ! Alavetz ne’n coneishetz d’espòrts on un trentenat de dròlles an hèit un art de víver au mei córrer dambe ua veishiga hèita balon ovau ? Gaire, solide. Tot aquò d’un jòc neishut en Anglatèrra a la fin deu sègle dètz-e-nòu, jogat en prumèr dens collègis aristocratics angleses, dambe règlas de las cambiadissas e un comptatge de punts escur coma l’anma deu cohet eth mème ; un jòc que s’i parla de contunh de valors e convivéncia en tot hestejar la hèira deus trucs suu prat vesiau deu vilatge. Un drin de contradiccion aquí deguens, çaquelà ! Tanplan, ara a l’ombra deus cloquèrs occitans, que ça ditz los aujòus ensajavan de darrocar au jòc de la sola, se quilhan las pagèlas. E, aquò n’ei pas l’aute, la màger part de las equipas suu territòri de França que sian de quinzistas o de tretzistas, de mascles o de hemnas, son d’Occitània e tà hornir lo rugbi nacionau son pas de resta tanpòc los jogaires dambe l’accent deu mieijorn.

Vertat que i a quaucòm que truca ací ! D’alhurs fòrça monde, deus intellectuaus tanben, s’i son acarats tà saber coma e perqué senhoreja aqueth jòc en tèrras occitanas « despuish l’aup italiana a truvèrs vilas e monts e lanas e dinc a la mar grana », tau coma la Sobirana de la cançon deus Pagalhós gascons. E seré donc un drin girondin lo rugbi ? L’escriu lo filosòf Michel Serres dens lo son elògi deu rugbi d’Adichats, lo son obratge postume (2019) : sens cercar vielhas bregas a l’Istòria de França, l’autor nos parla deu cloquèr ovau deus vilatges d’aquí e d’un rugbi a l’encòp saber-hèr e cultura pròpia au país occitan. Un jòc qu’auré sabut au briu deu temps ahortir la soa independéncia de cara a la mondializacion e aus enjòcs financèrs deus espòrts d’auèi. E se n’ei pas ganhat, aquò raï ! nos ditz a son torn l’istorian Philippe Martel autor en 2019 de L’Histoire d’Occitanie : pr’amor lo rugbi que seré benlèu l’espòrt nacionau occitan, tostemps demorarà un jòc d’estrambòrd, d’arsec e de convivéncia… Atau quin plaser de legir e de huelhetar las paginas de l’obratge de Reinat DaubriacRené Daubriac, Si le LSC m’était conté – 100 ans de rugby, 2019. Eth qu’estoc hòrt de temps maire, regent e president deu club de rugbi de son vilatge, en 2019 tanben, a estrenat entà ne hestejar lo centenari, un testimòni deus bèths sus aqueth rugbi de vilatge ! Que s’i tròban e las hèitas e las benalèjas d’un club neishut en 1920 a Samatan (Gèrs), vengut lo LSC, Lombèrs-Samatan-Club fusion deus clubs de dus caplòcs de canton, pròche d’un quilomètre sonque, mes sustot testimòni d’aquera vita vitanta d’un vilatge coma tant d’autas on se mesclan de tostemps enlà vita de tot dia e vita deu rugbi : de victòrias partatjadas en desfèitas mau consentidas, de hèstas en pelejas, on quitament la marterada deu jòc professionau n’a pas arroïnat la resiliéncia de tots. E sus las fotografias, de generacions en generacions, de pairs en hilhs o en hilhas s’esgroan los noms deus jogaires, pro tà balhar esperança au comentator gersés qu’estòc celèbre un còp èra au finestron e que volèva s’enterrar au ras deu cloquèr, los pès virats cap a las pagèlas tà non pas mancar ua transformacion !

Òc, ben nat chepic, qu’ac auré podut díser atau ça’m par lo jogaire landés Pèire Albaladejo  plan acostumat aus dictons gascons :

Tà’u rugbi de vilatge, la cabana n’ei pas encara caijuda suu can !