Trocets d’istòria : de las originas a la BD d’òc (1)
TROCETS D’ISTÒRIA :
De las originas a la BD d’òc (1)
Dens lo Diccionari Hachette Edicion 2011, qu’avem ua definicion susprenenta de “benda dessenhada” : “seguida d’imatges dessenhats contant ua hèita”. La definicion qu’ei larga e la benda de dessenhs que pòt estar tanben sus ua paret o a la television dab dessenhs animats. Aqueth mòde d’expression qu’apareish de d’òra dens l’istòria deus òmis, au dehens de las espugas e qu’evolueish dinc a uei dab BD hèitas dab ordinators.
Las pintruras parietaus qu’amuishan imatges de l’epòca dab ua evolucion de la fauna. Segon Pierre Ropert, tà Carole Fritz, cargada de recèrcas au CNRS au “Centre de Recèrca e d’Estudi entà l’Art Preïstoric” (CREAP), “aqueths dessenhs preïstorics qu’an per objectiu de condar hèitas, mites.” [1] e que’s pòden considerar com BD.
[1] Pierre Ropert, Sur les parois des grottes, l’art du paléolithique en trois mouvements, France Culture, 07/12/2016. Sus www.franceculture.fr
Que son imatges realistas, hèits de caça, de guèrras, de hèstas familiaus, de riquessas de vita. Los “imatges qui condan ua hèita” que son nombrós dens tot lo rèsta de la civilizacion romana. Que podem pensar aus quauques sarcofages d’aquera epòca dens los musèus, dab dessenhs sus pèiras. Que son presentats en bendas e tot que deisha pensar a ua lectura en seguir-las. Que mancan paraulas en bohetas mes se non que i a tot ja.
En lo procèssus d’evolucion que podem arrestà’ns suus veiriaus. Qu’èran hèits tà estar vists de tots, entà ua populacion guaira educada e analfabèta, dominada per credenças crestianas e supersticions. Mes qu’avem tanben las enluminaduras sus papèr o pergamin, qui èran taus nòbles.
Hòrta d’aqueras evolucions e influéncias l’expression per benda dessenhada que va conéisher un cèrt interés subretot après Mai de 68 quan vias d’expression navèras tà l’occitan qu’apareishen. Las BD que parlan subretot de l’Istòria occitana e de la vita deus occitans com Jaume e Antonin al temps de la Crosada o Juli Omenàs. Las revistas e los jornaus en lenga occitana que hèn conéisher aqueras istòrias, com per exemple a Niça las edicions de la Ratapinhata Nova taus adults o Papagai e Plumalhon de las edicions Vistedit taus petitons.
La manca d’autors e de scenaristas, la manca de sostenhs financèrs, lo besonh de deféner la lenga, que possan cap a las arreviradas de classics de la BD, com Asterix e Obelix dens las annadas 1970 dinc a De manta e de mordics dens las annadas 2010. Que i a tanben causas de har au nivèu deus mangas, l’arrevirada de La zòna celesta dens las annadas 2010, on los diferents parlars que son presentats, que n’ei la pròva.
L’occitanisme non desconeish pas aqueth mòde d’expression qui pòt constituir ua pòrta d’entrada aisida e agradiva dens la cultura e la lenga occitanas. La benda dessenhada qu’a un aviéner segur com mejan d’expression modèrne tà deféner la lenga e la cultura nosta, tà auherir mestièrs tà artistas e creators.
