Un Tesaur deu Felibritge que’n pòt escóner un aute ! Lo purmèr, lo d’un Frederic Mistral pas enqüèra nobelizat, que vadó en 1886. Centrat suu provençau, que’s volèva totun lo diccionari generau deus parlars d’òc, e que demòra dilhèu enqüèra uei lo dia la hont lexicografica màger entad aquò har.
Ne legir maiDins son poèma A la memoria de Prosper Estieu (Lo Gai Saber, n°185-188, 1940, tornat prene dins Rythmes et cadences), Loïsa Paulin lo saluda a sa mòrt, tanplan coma son « cant de revòlta e de glòria » :
« L’Ange negre a fregat una ala / Espandida sul meu païs / Auziràs plus, Terra mairala, / Son trefoliment cantadis. »
Ne legir maiBenlèu qu’avetz ja entendut díser de quauqun que se’n parla totjorn mes que se vei pas jamai « Qu’es l’Arlatenca ». Aquera estranha expression non se referís pas aus abitants d’Arle, mes a ua novèla d’Anfós Daudet, escrivan provençau amorós de la cultura occitana.
Ne legir maiB’ei plan vertat que i a duas Arièjas : se no coneishè eth noste gran poète e istorian Napoleon Peyrat, qu’ei solide!
Ne legir maiDe Boucoiran, ne mancava pas a Nimes al sègle XIX – amai i a un vilatge nommat aital dins lo canton de Quissac. La familha es originària de la Gardonenca vesina, que i fargava de debàs a l’entorn de 1660.
Ne legir maiNo’s ditz cap pro era plaça que tenguèren aqueri curès qu’en era sièva vida coma en sièu sacerdòci sapièren fèr tot çò que podian enà mantier era lenga e mes encara. Onorat Dambielle (1873-1930) curè de Samatan que fuc un d’aqueri.
Ne legir maiEntrée “ TRESOR ” de l’édition de 1932, vol. 2
Lou Tresor dóu Felibrige es un obratge de referéncia : diccionari occitan-francés del caractèr enciclopedic, òbra monumentala de Frederic Mistral pareguda entre las annadas 1879 e 1886, es encara a l’ora d’ara un otís de tria pels afogats de la lenga.
L’entrepresa d’un tal obratge tròba son origina, coma son nom o indica, dins la creacion del Felibritge en 1854, qu’a besonh de se dotar d’otisses de granda qualitat per encoratjar la creacion poetica e donar de vam a la renaissença d’òc. D’aquí lo primièr public visat : los felibres.
Ne legir maiQué de comun entre Lluis Llach e Filadèlfa de Gèrda ? Arren, ça vos anatz arríser ! E pr’aquò qu’è trobat açò : coma tots eths Catalans, Lluis Llach que fè borir eth Camp Nou en cantant eth imne L’estaca, « segur que tomba, tomba, tomba » « si estirem tots, cairà», era nosta Filadèlfa era tanben qu’apèra eths Bigordans a fèr caiger eras cadeas deth poder en eths sièus Crids :
« U tems venguerà – que venga !
D’ora que venguerà !
U tems – que’d Mèstre se’n venga !
Qu’era còrda petarà !
Còrda o estaca, un mème simbèu !
Ne legir maiJacques Mouttet es « capoulié » dau Felibritge despuèi 2006, son percors d’aparaire de la lenga d’òc comencèt dins sa joinessa e contunha ara, mai que jamai, a la tèsta d’una associacion quasi mitica qu’òbra au quotidian per l’amor de la lenga.
Monsur Mouttet, d’onte ven vòstre engatjament per lo provençau ?
Ai enveja de dire qu’es vengut solet… Siáu d’una familha provençala de soca monte se parlava la lenga, pas a ieu directament, mai mei parents, mei grands, entre elei. Ai agut aquò, naturalament. Un jorn veguèri un pega-solet « Prouvènço » amb una pervenca, sus una veitura.
Ne legir maiS’es sovent dich e pensat que lo Felibritge èra un movement puslèu conservator. Verai que dins la segonda mitat del sègle XIX, a l’entorn de Mistral, i aviá un cèrt nombre de femnas e d’òmes de las idèas de drecha. Caldriá pasmens evitar de préner una acorcha e de demorar suls poncius. Demest las personas que faguèron clantir la lenga d’òc e que s’engatgèron dins l’òbra de renaissença occitana portada pel Felibritge n’i a de totas sensibilitats politicas e quitament de republicans, plan a gaucha, de roges convençuts.
Ne legir maiDocumentation “Felibrige”
Fête felibrenne, Graulhet, J.Salvat (1948)
Fêtes maintenance, Languedoc, Pezenas (1948)
Es una paraula quasi misteriosa, un mòt de Santa Clara, una clau (« quau ten la lenga ten la clau… ») que nos dèu dubrir au tresaur de la lenga d’òc. Frederic Mistral e seis amics l’aurián trobada dins una Orason a Sant Ansèume, transmesa dins l’oralitat populara, qu’evòca « lei sèt felibres de la lèi ».
Ne legir maiPublicat a Seta de 1894 a 1913 jos la direccion de Joseph Soulet (1851-1919), negociant en vins e esperitoses. Coma la màger part dels almanacs, conten un calendièr e la ròsa dels vents, seguits pels « Noums das ajustaires qu’an gagnat la lansa e lou pavés despiei l’an 1846 » e una « Crounica ». Lo recuèlh conten tanben poesias, faulas, cançons, contes, provèrbis e devinhòlas.
Ne legir mai
Abonament al Diari (1 an - 6 numèros) 
Vos prepausam de vos abonar, en dos clics, a una letra regulara que vos tendrà assabentat·da de las sortidas dels novèls Diaris papièrs e de la publicacion d'articles novèls.
