Lo Drac de l’isla de la Landa

Se i a dens lo folclòre occitan – amei largament latin – un personatge que pòden retrobar d’un bòrd a l’aute de l’espaci d’Òc, de Ròse a Garona, capvath Roèrgue, Gasconha e Provença, aquò’s bien lo Drac. Ligat – semanticament – au dragon, aquera creatura mauhasenta pòt çaquelà prendre mantuna fòrma, mantuna pareissença sivant la tradicion o l’autor que lo met en scèna. Lo pòden trobar, aqueste satre animau, dinc a las Carpatas de Romania, on lo sonèren a’stat Dracul. Védetz o vos fau un dessenh (una sanguina pr’estar precís) ?

I a lo Drac dau Poèma dau Ròse, de Mistrau, traca d’òme-serena, d’Apollon fluviau, tantòst semblant un diu triton, d’autes còps bèth coma una estatua grèca, una flor de junc florit en dits, embabulant, fascinant de las juenas dònas daus taps de Ròse – dinc a la quita Anglòra – per las atirar per devath l’onda, d’on ressortiràn fecondadas e mairs. I lo Drac daus contes de Bodon, entre colinas e Viaur, d’Albigés en Roèrgue, que sembla puslèu una traca d’ògre, de becut chapaire de mainatges. I a lo quite Drac de Brick A Drac, que la prauba Jana regretarà pausa d’auger crosat son camin (s’es encara aquí per regretar) apuei lo d’Artùs, Drac dau ventre gròs, de la cara de drac tirat d’una boha de la Lana girondina, totas creaturas fronhadueiras e treboladissas, destorbantas e mausanosas.

De tots aquestes avatàrs dau Drac un trèit sembla ressortir : un apetit sexuau afirmat, una atirança per las bèras dònas e una natura ambigüa, pas necessariament negativa entegrament.

I un aute Drac, monh coneishut de la tradicion occitana, es lo Drac de Garona, lo Drac de l’Isla de la Landa, lo dont parla Andriu Berry dens sos Esprits de Garonne (Julliard, 1941). Lo Drac es un daus sèt Esperits majors de Garona, qu’environan lo rei Garon. Lo Drac es un òme-fòca, una creatura subaqüatica, un personatge un chic ragassós, un chic canhàs, pas un putanèir tanpauc egau. Lo dauquau es lo mei pròche de tots los Dracs occitans es incontestablament lo de Mistrau. Sensuau e charmaire, lo Drac es tanben pietadós. Andriu Berry nos conta que damòra dedens Garona, au nivèu de l’isla de la Landa, una curiosa islòta que n’es pas qu’un anèth de tèrra environant un lac d’aiga que ne comunica pas damb Garona. Un lac sus un fluve, qué. A dètz quilomètres o atau en avath de Bordèu, es dreit lo pòrt de Hortin, costat Cadaujac, mes se tròba sus la comuna de Quinsac. Aquò’s aquí, ce-nos ditz Berry, dens l’estreita canau dessuparant lo tap de l’isla, que devath las aigas fanhosas de Garona se tròba lo castèth dau Drac. Quora, damb la malina, los aubres los mei bas dau tap son caperats per las aigas, ne deishant despassar que quauques balancas, pòt arribar que las ramas s’i gahen. ‘Lavetz ce-disen que las ramas se son presas a las giroètas dau Drac, que son palai es en devath.

S’i conta tanben una istòria, la dau logís de la mòrt. Sau tap, un ostau es estat, i a bèra pausa, lo quadre d’un drama. Un òme i assesinèt sa molhèir. Ce-ditz l’istòria que lo Drac, pietadós, chamgèt la malurosa en una trèva. Las Trèvas o Ondinas son, dens l’univèrs garonés que nos conta Andriu Berry, las companhas dau Drac, armas daus defunts que virolejan capvath lo fluve. Bodons, dens sos contes, nos parla de las trèvas que hèsen tombar dau mau de macaca los praubas esbarrits la nueit sus las gravas de Viaur. Donc la mòrta vingut trèva devath Garona, e dempuei, cada nueit a miejanueit, una filha dau ventre gròs sòrt de l’aiga, entra dens la maison per la hinèstra, e dança sau carrelatge de la cosina de son ancian ostau. L’aperan « la Fòrma ». Los cobles qu’an volut crompar la maison per tant d’i damorar son tots lèu-lèu partits, petit de temps après l’achapt.

E ben exista de verai, l’ostau de la mòrt. Per qui vai sau camin dau pòrt de Hortin, caminant tot dreit cap a Garona, sus man dreita en desbocant sau fluve, s’i vei un ancian restaurant barrat e desafectat. Es aquí. « Le Sans-soucis » ce-ditz la pancarta rodilhada. Òc, dens las annadas 2000, n’i n’a que voluren obrir un restaurant-guinguèta dens aqueth ostau, shens sacher briga la legenda, de segur. Barrèren au cap de quauques jorns, per pas mei obrir.

Coma qué es totjorn utile de conéisher lo folclòre per susviure.