Seleccionar una pagina

Barrutlatges

0 |

Las bèstias del bon dieu al país de Joan-Enric Fabre

Una vista de la cima del Montsénher…

Galinetas (o bèstias del bon dieu) acampadas per l’ivèrn a la cima del Montsénher

Galinetas d’ivèrn al país de Joan-Enric Fabre

Lo Montsénher, lo mont del sénher o del senhor, lo coneissètz lo mont  que domina Leveson de Roergue tot (1128 mètres d’altitud)? E mai s’es pas complètament vertat, que lo mont del Pal es pus naut de qualques mètres. Bon, per qualques mètres… Un embarri protoistoric, benlèu un santuari vièlh, de tot biais un luòc d’amassada…

Al Monsénher (e mai s’es sovent escrich en francimand Mont Seigne) qu’a sauput gardar son nom occitan, i podètz anar en estiu pel paisatge amb taula d’orientacion, pas mai, e s’aimatz lo plaser de caminar, la passejada se pòt far a partir de Mauriac o de Sant Laurenç de Leveson, partida en veitura o a pè… la recompença es bèla amb vista sus Avairon, los lacs, lo pont de Milhau, lo país de Joan Enric Fabre, la famós entomologista que li an bastit « Micropolis »… Los galejaires dison que se vei tanben la mar… per temps clar !

En ivèrn es un autre plaser qu’espèra lo passejaire. Lo plaser d’una galineta (o pimparèla, pimpanèla, catarineta, vira-vòut, bèstia del bon dieu, o d’autres noms encara) que poiriá s’envolar del det vòstre !

De galinetas en plen ivèrn a mai de 1.000 mètres, galejatz ? Pas brica…

Son aquí las galinetas, suls pilars de la taula d’orientacion, dins los intersticis o fendas que daisson las pèiras… Aquí passan l’ivèrn, sarradas las unas contra las autras, talament que se’n veson sonque qualquas unas, suls bords…

Quin espectacle ! Quina suspresa !

Tornam trobar Joan Enric Fabre… Joan Enric Fabre descobriguèt lo fenomèn dins la capèla de la cima del mont Ventós; auriá pogut simplament montar al Montsénher…

Mas perqué tant de galinetas al mont Ventós o al Montsénher? demandaretz. Es simple. L’ennemic de las galinetas pendent lor pausa ivernala, quand son en ivernacion se volètz, l’ennemic es lo Beauveria, una mena de campairòl pichon qu’aima lo caud e l’umiditat. Aital, las galinetas se recaptan dins de luòcs secs, plan airejats, ventoses (de còps simplament dins un abric dins un òrt o un verdièr)…

La galineta, coma cadun sap es la bèstia del bon dieu. Perqué ? Una istòria, dempuèi l’edat mejana, se conta. Un condemnat a mòrt foguèt salvat… per una galineta! Una galineta se pausèt sul còl d’aquel òme que li devián trencar lo cap. Aquí i a mai d’una version que meton en valor o lo condemnat o lo borrèl. Se ditz donc que, abans lo moment fatal, se vegèt la galineta sul còl del condemnat. Lo borrèl (o lo condemnat) faguèt partir la bèstia… mas i tornèt la bèstia, e aquò mai d’un còp !

Fin finala, se pensèt qu’aquel òme podiá pas èsser colpable, qu’èra un miracle e que la galineta èra una messagièra de Dieu…

Dempuèi, las cresenças popularas fan de la galineta un animal benefic, una bèstia del Bon Dieu, del cèl ont se tròban Catarina, Sant Joan, Maria… un animal que dona bon astre e que devinha… la pluèja e lo bèl temps, mas tanben lo maridatge. Los ortalièrs an fach de la galineta lor amiga o lor reina roja (coma la cresta dels gals e de las polas), reina sovent de sèt punts negres, onze de còps, reina que manja cada jorn fins a 250 negrilhs, nierons e autres pesolhs…

E per trobar de galinetas en ivèrn, sabètz l’adreiça : lo Montsénher en Avairon ! Pus extranh encara, mas cal pas mancar lo jorn : un ser d’estiu, a solelh colc, se pòt veire de voladas de galinetas que s’amassan per ivernar a la cima del Montsénher…

Òu, plan lo bonjorn ! 👋
Aquò fa plaser de te veire rebalar per aicí.

Sabes que te pòdes marcar a la letra d'informacions del Diari ? Basta d'un mail per te téner al fial de çò que pareis, magazines, articles e mai !

Pas d'espam ! Mandam 1 a 2 letras per mes, pas mai. Legís nòstra politica de confidencialitat per ne saber mai.

A prepaus de l'autor

Yvon Puech

Yvon Puech es roergàs. Jornalista a Centre Presse e al Rouergat, foguèt tanben professor d'occitan. Ara s'interèssa plan a la literatura occitana contemporanèa e parteja sas darrièras lecturas e sos còps de còr dins Lo Diari.

Soscriure
M'assabentar quand
0 Comentaris
Retorns en linha
Veire totes los comentaris

Crompar Lo Diari

Los pòdcasts

Los darrièrs clips

Cargament...

La letra del Diari

Òu, plan lo bonjorn ! 👋
Aquò fa plaser de te veire rebalar per aicí.

Sabes que te pòdes marcar a la letra d'informacions del Diari ? Basta d'un mail per te téner al fial de çò que pareis, magazines, articles e mai !

Pas d'espam ! Mandam 1 a 2 letras per mes, pas mai. Legís nòstra politica de confidencialitat per ne saber mai.