La Biaça « ‘Chabatz d’entrar »
Mercés au site web la-biaca.org, l’Institut d’Estudis Occitanas deu Lemosin que s’urbeish la biaça de caçador-cuelhedor de memòria. Basat a Tarnac, au bèth miei deu parc naturau de Miuvachas, l’IEO Lemosin que’s compta au demiei de las missions lo collectatge e la valorizacion d’aqueras mestiors amassadas. Tau com pertot en Occitània, que’ns trobam en un contèxte d’urgéncia de la sauvaguarda deus parlars, deus saber-har, deus rituaus, de tot çò qui hè la cultura d’aqueths territòris, eretada d’un moment de civilizacion quan l’occitan èra lenco mairau e pairau, quan las campanhas èran abitadas e faiçonadas a la man, au pas de las bèstias, au ritme de las sasons. Vam, n’èi pas tan luenh. Ne s’ei pas estupat, juste. Atau donc la biaça, la qui amassa, qui’s güeita lo tesaur, en aténer de s’urbir tà auherí’c.
En quauques clics e scròlls, la-biaca.org que’s hè hòrt aisida d’accès e d’utilizacion. Tà « fossinar » com ac disen en occitan lemosin, n’i a pas qu’a causir quin entrar-i : per informator, per format audiò o vidèo, per genre (cançons, contes e istòrias, arreproèrs, rites calendaris, saber-har, mestièrs, etapas de vita…), per departament, per nom de comuna. Que parlam aquiu de centenats d’òras d’enregistrament de mantuas originas : colleccions hidadas a l’IEO per restauracion, numerizacion e mesa en linha ; comandas de las collectivitats territoriaus sus tematicas precisas, toponimicas, etnolinguisticas ; enquistas realizadas a l’iniciativa pròpia de l’IEO, miadas en Corresa baisha dempuish 2002. L’equipa que menciona l’utilizacion deu questionari deu Crestian-Pèire Bedel de l’Institut Occitan de l’Avairon, miaire de las campanhas de collècta remirablas Al Canton, un modèle deu genre.
Dens la videotèca de la Biaça, que s’i tròba preu moment mei d’ua cinquantena de filmes corts o mejans-metratges. Be n’i a, tesaurs : lo tribalh deus hens e de la seguèra filmat en super 8 comentat tot en occitan, la recèpta de cosina de la farçaduras de blat negue e las anecdòtas qui ac companhan, un tutò-pelèra enregistrat en deceme de 2012, documents sus las honts e las pèiras qui suenhan, contes suberrealistas, pèças de teatre, testimònis de bal de dançaires e cantaires, filmes de ficcions de 1973 sus las legendas deu Leberon, la cantaira e contaira Alberta Forestier filmada en 2005, emissions radiofonicas « Te voliái dire » deu Jan dau Melhau per Ràdio Lemotges de las annadas 80… e mei enqüèra. La lenga que soa, coladissa e generosa. Las cantas que’s miman, los gèstes que’s racontan. L’apòrt de la vidèo qu’ei immense. Qu’ajusta la dimension deu movement en l’espaci, de l’expression deu còs au son de la lenga.
« Aqueste pan de memòria lemosina » com disen. Tà qué ? Apréner, transméter, ensenhar, har conéisher. Ua mascadura de las bròias tà qui’s vòu ancorar preu país. O se n’ètz pas deu parçan, tau com jo, de qué inspirà’s tà har mélher per noste. Cuélher çò qui hè ben, qui balha sens, vam e gaujor tà las nostas vitas de uei. Har espelir causas de las bròias, e tostemps, cultivà’s lo curiosèr. Mei anar mei, la biaça que’s va plear. A nos d’anar-i horrucar, o simplament, landerejar.
