« Garona per Aran Bramant ; Nouguèra per Alous Tout dous… »

Condo Sambeat, eth gran poète aranés, que fè cantar Garona e era sièva bessoa espanhòla Nouguèra en dus mervelhosi poèmes, atau qu’amassa e descriu eths nosti países d’endeçà e d’enderà eth Calhau pirenenc en ua sinfonia de 46 estròfas de 8 octosillabes, 19 coplets pera Garona, 27 pera Nouguèra, e doncas eth repic aicinaut que torna 2 còps pera Garona e 5 còps peth riu espanhòu, e da son unitat ath ensem, quate linhas leugèras, ua antitèsi que ditz dus caractèrs, dus países, encòp amics e opausats. Condo n’inventa pas ren, era geografia que parla.

Eths rius que son personas, qu’eth poète dèisha parlar, sofrir, cridar, aver paur, e tanplan aver plaser, aimar, passar per tots eths sentits d’ua persona, vergonha, orgulh, tristessa de quitar era patria e estrambòrd quan enten parlar gascon :

« Quan et Pont det Réi trauessi
Que’n so desesperada
En bede-me destarrada
Dera mia nacioun !…
Mes de-cop me rebiscoli,
Recupèri’alegria
E me trobi en casa mia
En sente a parlà gascoun. »

Que compreneratz que vos parle d’aqueth abat-poète, qu’avia escrivut en prumèr en catalan enas parròquias deth Pallars on èra estat nomat, e que tornèc préner a de bon, e de quina manièra ! eth aranés, quan tornèc en país on èra nascut en 1905, coma ac avia esperat eth comengés Bernat Sarrieu, mes sustot coma l’ac comandavan eth cap e eth còr, de tant tenguia ad aquera tèrra. S’era Vath d’Aran a uei ua lenga dont pòt èster fièra, qu’ei a un Condo entre tots qu’ac dèu. Que tròbi en sièu exemple çò que fèm de melhor quan fèm un usatge que’s vòu un chic literari deth parlar noste, comengés o coseranés, tant pròishi deth dit aranés. Sarrieu qu’avia plan comprés aquò : era recèrca d’ua normalitat dera lenga non s’a pas d’a fèr ath despens deth parlar prumèr, « naturau », mes en s’apuant sus eth. Condo que nos en balha ua plan polida illustracion dab aqueth cant deras bessoas que dan era sièva energia aths nosti países vesins, ua energia que pòrta eths vèrses, a votz bramanta o doça, dab ua precision e ua alegria que vos estonaràn, se voletz getar un uelh deth costat d’aqueth libe compausat per Llorenç Sanchez i Vilanova, edicion Historia i cultura del Pallars, Mn. Josep Condo Sambeat, una figura destacada de la cultura aranesa.