Era polifonia pirenenca

Dens eras Pireneas gasconas, qu’existeish ua practica hèra pòc coneguda peth monde en França, mès hèra populara dens aquestas contradas: eth cant polifonic.

Aqueste saber-hèr tradicionau, sustot present dens Biarn, dens Baish-Ador e Bigòrra, qu’ei inscriut ar’inventari deth patrimòni culturau immateriau francés. Dens era tradicion pirenenca, qu’ei ua polifonia de tradicion orau, que’s transmet de generacion en generacion e qu’ei avant tot un moment de convivialitat deth gran. En efèit, aqueths cants tradicionaus que’s practican pertot : dens eths estanquets, enas velhadas, enas hèstas, enas hèiras, enas cantèras, enas amontanhadas e mes recentament dens eras glèisas.

Era polifonia pirenenca qu’ei quauqu’arren que’s arrealiza de faiçon espontanèu. Tradicionalament, n’i a un de qui lança era cançon e tots eths autes que segueishen a tres votz, dab ua votz mes aguda (era “hauta”) e ua votz mes baisha (era “baisha”). Eras tres votz que cantan en parallèl e eths cantaires que’s botan en miei cerc entà cantar.

Que i a hèra de grops e coralas de cantaires tradicionaus dens eras Pireneas, qu’ei quauqu’arren de hèra espandit mès qu’ei un univèrs sustot masculin; era màger part deths cantaires son òmis com dens eths grops “Semiac en Bigòrra” o eths “Chanteurs montagnards de Lourdes” que son canterias exclusivament compausadas d’òmis, mès que i a tanben grops de qui son mixtes com eths “Cantagoy” o eths “Bérets Bleus”; e grops sonque femenins com eras “Daunas de còr” mès que son pòc nombrós.

Eths cants que son tots en francés e en occitan gascon, mès que podem trobar quauques cants en bascó o tanben en espanhòu devut ara proximitat geografica. Eth arrepertòri qu’ei abondós, que i a hèra de cançons, mès que varia segon eths endrets. Que i a endrets on cantam mes en francés e d’autes on cantam mes en gascon mès que i a tèmas de qui tòrnan sovent dens aqueths cants : eths aulhèrs, eth pastoralisme, era montanha, eras istòrias d’amor, eths molins e eras hèstas. Daubuns còps, eras cançons que pòden èster ligadas a un eveniment vertadèr de qui avèva marcat eths esperits. Eras cançons cantadas peth grop “Nadau” que son tanben apreciadas e hèra cantadas.

Aquesta tradicion qu’ei tanben mantenguda dab eras nombrosas manifestacions coma era “Hesteyade de Bigorre” a Ibòs que’ns amuisha era riquessa d’aqueths cants. Cada annada, era Hesteyade que bota en davant grops e cantaires de polifonia pirenenca e contaires bigordans ath mes d’abriu; e mercés a aquò eth nombre de corala ne febleish pas, plan ath contrari que i a hèra de grops que’s son constituits entà participar ad aquesta manifestacion.

De faiçon globala, eths cants tradicionaus polifonics que son plan ancrats dens eras Pireneas. En Biarn e Bigòrra, eth cant qu’ei encara un factor de coesion sociala, n’i a que tòrnan ara lenga permor dera pratica dera canta ; eth cant qu’ei alavetz ua bèra manèra de hèr víver era lenga e de perpetuar er’istòria deras nostas Vaths.