Barlinga-Barlanga : La camadeta deu Roguet
Un còp èra a Tolosa, bèth còp avant lo TGV, la gara deu Roguet que tau la hada d’un conte hascoc nèisher la vila rosa au bèth miei de las nòstas campanhas.
Aqueth tren de beth temps a partiscoc peu prumèr còp de la gara deu Roguet, au barri Sant Çupran, e s’encaminèc dinc a Bolonha de Gessa capvath la vath de Sava e los costalets deu Gèrs. En 1903 la Companhia deus camins de hèr deu Sud Oèst venguèva de draubir la linha mes longa deu hialat tolosenc e a l’encòp l’epòca mes gloriosa deus trens departamentaus. S’arrestèc tot aquò en 1949 e se’n sap encara grèu fòrça monde : lo tren de Tolosa èra vengut un eròi locau e se’n mancan pas istuèras e legendas ! Cau díser que per la locomotiva a vapor de la debuta, n’èra pas arren, un còp aviada, tirar endavant los 98 km, arrecotir monde dens garas en plea campanha, cargar e descargar mercaderias, poralhas e bestiar, balastar, plear d’aiga, hèr torns e viradas, tà fin finala s’arrevirar de cap a Tolosa : dab la vapor se comptava 4h15 dinc au cap de linha de Bolonha e 2h48 en 1936 dab l’arribada de l’electricitat. Alavetz quin parrabastèri dens las pujadas quand calèva caminar lo long de la via entà que la locomotiva tornesse prénguer lo vam ! Totun quina dobertura suu monde ! Acabada la traccion animala. Tolosa venguèva accessibla per totes e se’n bremban encara d’unes de l’estrambòrd deu viatge cap a la vila ròsa : las segotidas, lo revolum, los bruts de la maquina, lo hum de las garas : Revirashiulet, Lombèrs, Samatan, Sent Loba, Hòrgas, Riumàs, Sent Lis, Tornahuèlha, Lardèna, Tolosa-Roguet la grana vila !
E quins ahèrs ! Ça ditz, en 1936, qu’estón carrejadas dinc a Tolosa 30 tonas de polòias per Nadau !
La viòca donc, e pas sonque entà las hèstas : de hèit, ligats per camin de hèr, los marcats de la linha vengón au lor torn lo vente de Tolosa, dab ua activitat magèr quan la guèrra !
De qué s’arríser tanben : dens ua trufandisa contada per Ismaël Girard (1898-1976) e collectada per l’abbat Dambielle, lo Menico se’n va per camin de hèr a la hèira de Riumàs, e quina paur ça ditz : “Vesoi peu finestron en montar la còsta de Hòrgas un pont qu’atraversava lo camirol dou trin. Sacr…r…diable de trenta posoèras ! Un pont en travèrs dambe un trauc au miei… Praube de jo ! Se manca le trauc qu’èm fotuts.“
Pr’aquò s’arrapèc coma cau la còsta de Hòrgas lo tren tà passar lo viaducte, mes se manquèc pas tanpòc l’auto de l’Onorat Dambielle qu’estoc tuat un jorn de 1930 a un passatge de nivèu pròche de Bolonha. Se n’anava a Lorda… e d’aqueth tren de Tolosa ne’ n demora pas gran causa peus camins de campanhas plan bastidas e trascorrudas de rotas. La gara deu Roguet a Tolosa n’existeish pas mes tanpòc, desbastida e venguda un barri nòu. Ne demora lo lor sovenir e benlèu un pauc de l’amna deus qu’an viscut una part d’un centenat d’annadas quand las invencions an hèit lo saut de brau que de Santa Luça estant n’èran pas de longa qu’un saut de puça !
