Esportius e païsans

L’espòrt ? Tant que pòsca me sovenir, me demandi se coneguiam aquel mot dins nòstra campanha. Bèlmal se ne perceviam un sens en escotant le pòste (de ràdio) o en legint un jornal perimit.

Dins aquel mond de païsans que trimavan tota la setmana, comprendretz que lor triguèsse le dimenge per se pausar e que posquèsson pas concèure de córrer, de pedalar, o de forçar ediu pel plaser. Sols les jòcs dels mainatges permetián talas fantasiás mas tre catòrze ans, l’escòla acabada, le trabalh de la tèrra amortava lèu fèit la joguèra.

Cèrtas òc l’espòrt coma léser mancava, mas las activitas fisicas, elas, aqueferavan tot le jorn e totes les jorns. Un ramat d’utisses de gimnastica espesissián las mans e coflavan les muscles, forca, rabassièra, pigassa, arnés, volam, carriòl, dalha, pal de fèrre, borra, rastèl, punhal… e ne passi plan d’autres.

Les òmes a la flor de l’atge èran fòrças de la natura, e d’unas femnas tanben. Le Polh de Guilhaumòt èra fòrt coma un buòu ja que se tirava l’èrpia del temps que les buòus manjavan ! En i soscant, devián èsser « pluriatletas » de bon nivèl que practicavan cada jorn, tre la joventut, un entrainament intensiu.

D’unas òbras èran espròvas de fòrça, ont mina de res les òmes s’i mesuravan, coma dins competicions esportivas. « E ont es le sang de pepin ? » disián als estequits, mosits, aflaquits… qu’èran pas a la nautor.

A la raja del solelh de fin d’agost, sus la ièra, vrombissiá la batusa e patava la prèssa, una còla d’òmes e de qualques femnas untats de susor e de polsa, còits de calor, batián blat, òrdi o civada. Al darrèr de la maquina ont s’emplenavan les sacs, tres o quatre òmes joves se fasián al pus fòrt, al que carrejariá le sac le mès pesuc. D’unes exigissián d’aver la saca de cinc cinquièmes plena de blat, es a dire a pus près quatre-vint quilòs, de montar duscas le granièr ! La civada tròp leugièra les interessava pas.

Dins las annadas 1960, las balas remplacèron las forcadas de fens o las garbas de blat. Plan mès pesugas, las d’ausèrda podián despassar les vint quilòs. Entà las cargar sus la carreta amb una forca, duscas tres o quatre mètres de naut, s’i metián a dos ; çaquelà arpalhands e a l’admiracion generala ac fasián totes sols !

E quna demostracion de virilitat quand tuavan le pòrc ! Le sagnaire, fòrt e rusat, èra le mèstre de l’espròva ; menava un tesson, una truèja estèrla o una vièlha maura… de mès de dos quintals al pè de la mèit. Aquí quatre galhards prèstes a se tanar, cadun a una pata, le colcavan e l’immobilizavan. Les jovenòts, en guisa d’iniciacion, i tenián la cuga. Puèi, coma dins un biatlon, le sagnaire s’apaisava per que d’un còp de cotèla e d’un sol, talhèsse l’artèria e que la sang pissèsse a grand rajòl. Alavetz s’ac escasiá, la sola femna presenta, tot en remenant amb un bròc la sang dins un ferrat, li autrejariá en lòc de medalha, un brave torn de tripa negra.

Atal èran nòstres umils aujòls, païsans e esportius sens ac saber, dopats al pan, a las patanas de l’òrt e al vin de la vinha !