La planta apelada en latin scientific Lens culinaris dona una grana comestibla qu’es rica en fèrre. A partir de l’etime lenticulam, (ambe una i longa e tonica, en latin parlat), diminutiu de lentem, avèm la lentilha en occitan, la llentilla en catalan, la lentille en francés, la lenticchia en italian, a lentilha en portugués, lentilà en romanés. (Lo mot s’escriu parièr en portugués e en occitan.) A partir del latin classic lenticulam, (ambe una brèva), avèm lo castelhan la lenteja. En occitan estandard, direm doncas la lentilha. Frederic Mistral escriu la lentiho. Aquel mot pausa pas cap de problèma.

Mas, a partir del sègle XVII, un objècte de veire o d’una autra substància solida e transparenta, qu’aviá una fòrma redonda e biconvèxa, coma la grana de lentilha e que s’utilizava en optica, comencèt de s’apelar en francés une lentille. Per contra, dins las autras lengas neolatinas, aquel meteis objècte a una denominacion artificiala tirada del nom latin de la planta, lens (nominatiu), lentis (genitiu), lentem (acusatiu) e non pas de la fòrma diminutiva d’aquel nom.

Italian : la lènte / Catalan : la lent / Castelhan : la lente / Portugués : a lente.

Per consequent, se disèm una lentilha optica parlam coma aquela lenga isolada dins la Romània qu’es lo francés. Mas, se disèm una lent optica avèm un biais de parlar que nos intègra dins la familha de las lengas neolatinas.

La màger part los diccionaris occitans son en plen sucursalisme francés e díson una lentilha optica. (Mistral, 1886; Alibèrt, 1966;Rapin, 2001; Narioo-Grosclaude-Guilhemjoan, 2005). Mas, n’i a dos qu’esítan e que pòrtan los dos tèrmes possibles lentilha e lent : Cristian Laus, dins son Dictionnaire français-occitan (1997) e Balaguer-Pojada, dins lor Diccionari català-occità (2005). An degut compréner que de dire una lentilha optica èra un evident francisme pas gaire recomandable mas sàbon ben que son minoritaris dins los trabalhs lexicografics occitans. Mon idèa es que los minoritaris an rason d’esitar e de prepausar timidament una lent optica.

La prononciacion pus recomandabla deu èsser [lent], ambe la t finala articulada. Sufís d’agachar aquel excellent diccionari de l’occitan parlat a Castras en 1850, lo de Joan-Pèire Cosinièr, per constatar qu’al mai un mot ambe la finala – nt es de formacion populara, al mai la t s’amudís e qu’al mai es un mot sabent (aicí es plan lo cas), al mai aquela consonanta se pronóncia.