Primaël Montgauzí compartís son Languiment
Se Primaël Montgauzí pensèt son Languiment coma una mena de saudade occitana, entre triste amarum del despatriament, manca crudèla d’un quicòm de mal definir e nostalgia somiaira de çò qu’es pas encara advengut, nos poirem pas empachar de pensar qu’aquel sentiment tocava tanben los qu’esperavan d’enfin aver un disc del cantaire gascon.
Se comptam plan, mas es que lo temps fila, se descobriguèt Primaël del temps d’un concèrt d’aprèp-protèsta occitana, a Tolosa, en… 2012. O puslèu los non-Tolosencs, al mens eles, aprofitèron de l’escasença per descobrir aqueste artista, auscitan de raices, fresc tornat de Liban, viatjaire dins sas pensadas coma dins sas pesadas, fargaire de melodias suavas e de paraulas escalpradas. Dètz ans e mai doncas, per arribar a “fixar” lo languir primaelenc, puslèu autonal que primaverenc, mas de qu’es l’automna senon “un autre printemps” (Canal de Brienne) ? Çò suggerís la cobèrta de l’album (d’Ugo Bagnarosa, amic de totjorn), amb son vertolhon de fuèlhas qu’enròdan la cara sorrisenta e pasibla del cantaire a guitarra sus fons de cèl estelat e plan lunat. La “luna que bailina / emposoèra l’auba” (dins la cançon Languiment eponima) sembla d’alhors èsser l’orizont comun del cantaire pertot ont sos acòrds lo menan, coma se foguèsse lo miralh d’un enlà daissat a contracòr barrejat d’enavant. I veirem segur un simbòl d’orients trevats mai que fantasmats, a costejar las poesias libanesas, persanas, las musicas andalosas e magrebinas que desplega amb son comparsa Chokri Trabelsi. Mas aquò’s un autre recital.
Nos plai de veire en Primaël Montgauzí un Jaufre Rudel contemporanèu, de la vida mai urosa çaquelà. Comparason de rason : la referéncia trobadorenca es en res un azard per un representant de la “tròba” occitana, un “cantautor”, mot-valisa mai poetic o cal dire que l’administratiu e reguèrgue auteur-compositeur-interprète de la cançon francesa. Es que las influéncias del gascon son puslèu del costat catalan, mediterranèu, que coneis aquesta tradicion ; gardarem en cap que dire sonque aquò seriá escafar d’un revèrs de man l’apòrt marcat de la folksong (Dylan, Cohen) coma de las tradicions de cançon poetica d’America del Sud, Portugal e Cap Verd. Mai pròche, pensarem a Eric Fraj, per sa desplega de lengas (aquí gascon, francés, catalan e espanhòl) e de lors poeticas pròprias, son amor de l’amor, sa capacitat a convocar la Libertat amb la suavor potenta d’un Moustaki, e sa capacitat a èsser sensiblament tancat en un “aquí” que desconeis pas l’alteritat e quitament la convida a far valer sas diferéncias. L’univèrs visual desvolzat per Primaël long de son disc se tròba èsser aital fait tant d’ancoratges nomenats (Canal de Brienne, Tornarèi (Ma tèrra gascona)…) cantats al biais dels estranhats d’endacòm mai, coma d’endreits imaginats (lo remirable Jardin amb la cantaira malgacha Fifaliana Defontaines) vists a travèrs la luneta de la protest song occitana de las annadas 70. Un pont, un batèu, una enveja inamorçabla de partir alai ont es jamai anat e de tornar aquí d’ont es jamai vertadièrament partit.
Amb un autre cant, mens naut e redond, lo viatge aqueste seriá pas estat tan leugièr. Aquí passa coma una volada d’ironda. Amb de melodias aital aerianas (guitarra mai que mai, piano per acabar) e una votz freula e copadissa coma de cristal, dins la quala poiriam quasiment entrausir d’accents de Mano Solo quand Primaël quita, a de rares momentòts, son registre vocal costumièr, es tota la sensibilitat, la subtilitat e la pregondor de l’idèa meteissa de “languiment” que se’n tròba afortida.
Esperam pasmens que calrà pas esperar encara dètz ans per n’ausir mai !
