Los estudiants en occitan fòra país
Es a se demandar cossí vuèi le teatre, que de mès en occitan, pòsca arribar a se fèr una plaça, tant menudeta siaga, demest les lésers e passatempses pletorics e envaïdors que coneguèm. Vaquí coma exemple l'aventura de la còla de teatre de l'IEO d'Arièja.
LOS ESTUDIANTS EN OCCITAN FÒRA PAÍS
Se se pòt estudiar e aprene l’occitan dins d’universitats francesas, un pauc de pertot dins lo monde, d’universitats permeton tanben als estudiants de descobrir la lenga. E l’interès per la lenga d’òc creis per delà de las frontièras. Aital, de Berkeley (als Estats-Units) fins a Nagoya (al Japon), en passant per Munic, Lhèida, Barcelona, Viena o Oxfòrd…, los estudiants estrangièrs s’apassionan tanben per aquela lenga e sa cultura. Per la màger part, la descobèrta se fa d’un biais academic, pendent los estudis. E d’unes s’enamoran de la lenga occitana. Lum sus quatre estudiantas que lor agrada la lenga d’òc: Elyse, Alena, Johanna e Mar.
Elyse Ritchey
Entrevista amb Elyse Ritchey
Elyse ven dels Estats Units. Es doctoranta en Lengas e Literaturas romanas, amb una especializacion en sociolinguistica e lengas menaçadas, a l’Universitat de California a Berkeley. En 2003, passèt qualques meses a Ais-de-Provença, ont aguèt son primièr contacte amb la lenga. D’annadas aprèp, es tornada en França per aprigondir sas recèrcas sus l’occitan per sa tèsi, dins las vilas de Vilafranca de Roergue e Caramauç. Se parla pas encara l’occitan, s’i interèssa de prèp, dins sos estudis mas tanben d’un punt de vista personal.
T’exprimisses perfièchament en francés, tant a l’oral coma per escriure. Çaquelà, parlas l’occitan tanben?
“Malurosament pas encara! Pòdi legir l’occitan mai o mens corrèctament, mas o parli pas. Compreni a quicòm prèp la mitat de çò que se ditz baste que siague pas tròp complicat. Levat lo cors d’occitan que seguiguèri a Tolosa [fa doas annadas], ai pas encara agut l’escasença d’estudiar formalament la lenga. Mas ai una còpia d’Òc-ben! e espèri i consacrar de temps en 2018.”
Cossí descobriguères la lenga?
“La descobriguèri mai d’un còp. En 2003, demorèri a Ais-de-Provença pendent un semèstre. Alai, me trachèri qu’i aviá tota una riquesa linguistica pròpria a França e que la lenga occitana (provençala) èra totjorn viva. Aprèp, pendent mon mastèr en francés, m’interessèri a l’istòria de las lengas de França e subretot cossí la lenga francesa venguèt lenga dominanta. Puèi, l’estudi de las lengas minoritàrias es fòrça fascinant, e dins mon universitat es una especializacion comuna dins lo departament de linguistica, doncas tròbi fòrça sosten aicí.”
E d’ont ven aquel interès per la lenga d’òc? Perqué t’agrada tant?
“Personalament, lo projècte occitan m’atrai, es a dire l’idèa qu’una lenga e una cultura pòscan èsser vertadièrament modèrnas e dubèrtas mas a l’encòp fòrça ancoradas dins un terrador. Al nivèl escolar, lo cas de l’occitan es interessant gràcias a sa granda istòria escricha e a la dinamica de las lengas minoritàrias en França, que presenta tan de dificultats mas qu’inspira las associacions e lo monde a trabalhar per tornar far viure lor lenga.”
Ara, quins son tos projèctes ?
“Escriguèri un pichon article sul multiculturalisme dins lo moviment occitan a Tolosa [ en anglés aquí: “Multiculturalism from the inside out: Occitan and Toulouse”]. Mon projècte central, es ma tèsi que tracta de l’imaginari de l’occitan dins los discorses publics que circulan dins doas vilas, Caramauç e Vilafranca de Roergue. Aprèp aver acabada ma tèsi, desiri perseguir aquela question en apondent un aspècte comparatiu. Mon objectiu aquí es de reprodusir ma metodologia dins d’autras vilas que se situan dins d’autras regions occitanofònas, e per que pas d’escriure un libre sus aquel subjècte.”
Fin finala, quicòm que t’agrada en occitan?
“Aimi Nadau per çò que lor musica es tan polida e poderosa. M’agrada tanben lo grop La Mal Coiffée, aprèp mon sejorn a Tolosa, m’agrada plan lo cant polifonic occitan!”
Alenà Makheva e Johanna Irsigler, la lenga d’òc en Alemanha
En Alemanha, los estudiants pòdon tanben estudiar la lenga d’òc, coma per exemple a l’Universitat de Malborg, que dubriguèt en setembre de 2017 un programa d’escambi Erasmus amb la Seccion d’Occitan de l’Universitat de Tolosa – Joan Jaurés. Aital, los joves alemands an la possibilitat de venir en França per seguir de corses d’occitan. E recipròcament, los estudiants de la Seccion d’Occitan tolosana pòdon anar a l’Universitat Philipps de Malborg.
A Munic, Alenà Makhneva seguís lo cursus de “romanistik”, es a dire l’estudi de la filologia de las lengas romanas, a l’Universitat Ludwig-Maximilians. E es dins aquela universitat alemanda que l’estudianta de 25 ans ausiguèt parlar de l’occitan pel primièr còp. En efièch, una de sas professoras, Dr Daniela Müller, s’es apassionada per las lengas romanas e mai que mai per la lenga d’òc. L’ensenhaira estudièt notadament l’occitan a l’universitat de Montpelhièr, puèi las sciéncias del lengatge a Tolosa, ont presentèt sa tèsi sus la lenga, abans d’ensenhar a Munic. Naturalament, faguèt doncas descobrir la lenga occitana a sos estudiants en Alemanha, a travèrs qualques òbras de la literatura occitana, coma per exemple de poesias de Frederic Mistral. E dempuèi qualques meses, Alenà ajuda la professora a travèrs un estudi en cors sus l’occitan e los estudiants francofòns qu’aprenon la lenga (en França e endacòm mai). S’interèssan totas doas tanplan a la fonetica coma al vocabulari occitan.
A l’encòp, la joventa apren lo francés, mas parla pas, ni mai compren pas encara tròp l’occitan. Çaquelà, es fòrça curiosa de descobrir e conéisser la lenga e la cultura occitanas.
Johanna es tanben una estudianta de Madama Muller. Estúdia las lengas francesa e latina a l’Universitat de Munic, per poder ensenhar al licèu. Las lengas, en general, l’agradan fòrça, e mai que mai las lengas romanas. S’interèssa a l’occitan per çò que es apassionada per la França e sa cultura, e la lenga occitana ne fa part.
En primièr, ausiguèt d’occitan pendent son escambi Erasmus a Pau. Puèi, trabalhèt qualque temps dins una familha a Tolosa, ont descobriguèt las placas de carrièras bilingüas e las anóncias d’estacions dins lo mètro.
Fa qualques meses, la jove de 24 ans a decidit de seguir un cors d’introduccion a la lenga occitana amb sa professora. Dempuèi, compren e pòt parlar un pauc occitan. Voliá aver qualques basas principalas. En efièch, aprèp aver acabat sos estudis, a l’idèa de tornar viure al l’entorn de Pau, e segon ela, seriá plan d’aver de coneissenças dins aquela lenga. Mas en Alemanha, es dificil de se melhorar, i a pauc de corses. Puèi la màger part del monde sap quitament pas que l’occitan existís.
Lo mot “Alavetz” l’agrada particularament. Comparat amb lo francés “Alors”, li sembla mai viu, poderós e plen de jòia. Alavetz, Johanna va contunhar d’aprene e vòl vertadièrament aprigondir sas coneissenças en occitan.
Alena Makhneva
Johanna Irsigler
Mar Font Martí
Mar Font Martí, l’occitan a la passion
A Lhèida en Catalonha, lo diplòma de Filologia Catalana e Occitana existís dempuèi 2008. Aital, a la Facultat de Letras de Lleida, Mar e sos camaradas aprenon la lenga d’òc. A costat dels corses de filologia catalana, estúdian tanben cada dialècte occitan, veson la linguistica, puèi las òbras màgers de la literatura, e s’interèssan de prèp a tot çò que tòca a la cultura occitana. E puèi, l’an passat, d’escambis universitaris amb la facultat de Tolosa li permetèron de rescontrar e de crear de ligams d’amistat amb los estudiants occitans tolosans. Mar s’es doncas afeccionada per la lenga e la cultura, que ara forman part de sa vida vidanta.
“ M’apèli Mar Font Martí e soi estudianta de Filologia Catalana e Estudis Occitans a l’Universitat de Lleida. A 19 ans, fa pas que dos ans que m’endralhèri dins lo monde de l’occitan, qu’acabèt per devenir un pilar essencial, tant academic coma personal.
Coma ciutadana catalana, aviái ausit parlar d’una lenga distanta, del nòrd-oèst de Catalonha, l’aranés, mas aviái pas jamai agut l’escasença de m’entresenhar e de l’aprigondir. Foguèt a l’arribada a l’Universitat que descobriguèri nòstra cultura germana, l’occitan; e totes sos dialèctes – comprés lo gascon -. En primièr, abordèrem l’occitan referencial, e lo lengadocian, amb l’idèa de bastir d’esquèmas estandards e mai pròches del catalan. Aprèp aquela fasa, ensagèrem de tastar als diferents dialèctes e n’establir las principalas diferéncias. Mas los corses foguèron pas solament de gramatica, faguèrem tanben un apròchi istoric, que siague en parlant dels moviments socials e linguistics, e de personatges centrals, o a travèrs la coneissença de costumas e de tradicions.
E mai se l’introduccion de l’occitan dins ma vida foguèt fortuita, m’embalausiguèt tant que, ara, vòli e farai lo possible per qu’i demòre. L’identificacion entre lengas minoritàrias e minorizadas m’animèt d’un vertadièr amor que me menèt a me considerar coma catalanista e occitanista. En mai d’aquò, pensi qu’es indispensable de conéisser la lenga d’òc per comprene la lenga catalana. Fin finala, “beuen de la mateixa font”.
Se deviái soslinhar un aspècte que m’encanta especialament dins aquela cultura, es la musica, per çò que servís de pòrtavotz d’idèas e de revolucion, e d’assegurança de perdurar. De grops coma Goulamas’k o Mauresca fan dejà part de ma playlist.
“La libertat qu’ei lo camin.” ”
