L’istòria incredibla d’Antoine de Tounens
En 1860, Antoine de Tounens, notable peiregordin, venguèt rei d’Araucania e Patagonia, un territòri a caval entre Chile e Argentina, jol nom d’Orélie Antoine Ièr. Aquela aventura demorèt longtemps en marge de la memòria francesa. La rason es de bon comprene : lo creguèron pas, passèt per un mitoman, un caluc.
A la segonda mitat del sègle XIX, las joves republicas chilenca e argentina volguèron conquistar la tèrra dels Mapuches, protegida dempuèi 300 ans per de tractats signats amb l’Empèri espanhòl. Coma los conquistadors avián pas jamai capitat de sometre aquelas tribús ferotjas, lor avián acordat l’independéncia e una patz reiala. Las republicas chilenca e argentina respectèron pas aqueles tractats passats amb la monarquia espanhòla, qu’èran nascudas de la desseparacion amb aquela meteissa monarquia, alara en declin.
En 1850, Antoine de Tounens, un jove diplomat de dreit eissit de la paisanariá peiregordina, dobrís son gabinet d’avoat a Peireguers. Evoluís dins los mitans borgeses e francmaçons sovent pròches del poder, mas se languís dins l’ultramodernitat del Segond Empèri. En 1858, planta tot e se’n va cap a Chile far d’afars, i abalís de cavals. America del Sud es alara en plen borbolh, Antoine o sap e vòl prene part a la desmancipacion d’aquelas ancianas colonias espanhòlas ; admira las idèas de Simon Bolívar. Aval, los contactes son aisits, es clafit de descendents de migrants venguts del Sud-Oèst, que lo monde d’America dison « Gascones ».
L’istòria agitada de la jove republica de Chile precipita l’astrada de Tounens. En 1859, los menaires d’una revolucion mancada, plan sovent « gascones », lo van metre en relacion amb los Mapuches. Cèrcan d’aligats que lor independéncia es menaçada e Antoine de Tounens lor va tot simplament prepausar son ajuda. Mañil, lo Toki (rei) dels Mapuches accèpta de rencontrar lo Peiregordin. Sèm ara en 1860 e l’istòria s’embala. Antoine rencontra coma previst los Ameridians, mas entretemps, Mañil es mòrt. Los lonkos (caps), amassats en conselh, lo van nomenar el, Antoine de Tounens, rei dels Mapuches. Las matchis (bruèissas) avián anonciat la venguda d’un cap blanc a caval. Per los Mapuches, pas de dobtes, es l’òme qu’esperavan !
Orélie Antoine Ièr lor escriu una Constitucion e lor insufla un esperit d’unitat. Se bat las armas a la man amb sos subjèctes contra las armadas chilenca e argentina. Arrestat, empresonat e repatriat mai d’un còp, capita totjorn de tornar trobar son reialme, pas sens dificultats, mas totjorn amb fòrça treslús. Lo seu regne trebolat de 18 ans se compausa de 4 viatges epics en çò dels Mapuches. Se morís en 1878 alara que s’aprestava per una cinquena traversada de la mar granda.
Son epopèia passèt pel desmembrièr de l’Istòria, perque un dobte demorèt de longa : èra caluc ? Aviá tot inventat ? L’Estat chilenc, embarrassat per l’influéncia d’Antoine sus la resisténcia mapuche, lo faguèt passar per un destimborlat. E aquela reputacion li peguèt a la pèl fins a uèi. Tounens prometèt l’ajuda de França al seu pòble, ajuda que venguèt pas jamai. Se ditz que Napoleon III, en recèrca d’un punt d’apèu en America, s’interessèt un temps a son reialme e a sa causa. Lo convidèt quitament al palais mas lo recebèt pas, e fin finala financèt un expedicion desatrosa al Mexic. Aquò ajudèt la legenda d’un fadat de província autoproclamat rei dels salvatges, una tartarinada, una gasconada de mai…
