Rescontre amb Julian Campredon

Ai dit a Amic, un jorn qu’avèm sauput qu’èra tornat partir : « Soi reviscolat, soi bravament content, es fach ». Es mon sentit. Me triga d’o veire mas soi tranquil perque sabi qu’es fach.

Òc, pel moment i a Laurenç Labadia, qu’ai vertadièrament encontrat sul rodatge de La Seria, que m’a demandat d’escriure un pauc per el, doncas soi dessús, e sus de projèctes literaris. Tanben soi a soscar a Montsegur de Mar, que benlèu se farà, benlèu se farà pas. Cal preparar, escriure un pauc las causas.

Avèm decidit a la debuta de fargar una seria, perqué èra le biais de montar un projècte que siá le mai long possible. A l’origina voliam fargar dotze episòdis, per le moment son sièis. Mas es mai long qu’un film. Quand avèm decidit de far una seria, ai prepausat diferentas idèas de scenaris, e n’i aviá una qu’èra Montsegur de Mar, l’istòria d’una dòna, una scientifica, que trabalha a salvar las tartugas, e que descobrís una iscla oblidada ont i a de monolocutors d’occitan que son los descendents de monde que volián anar a Pigüe en Argentina. Faguèron naufragi. Le problèma es qu’aqueles Avaironeses se compòrtan coma d’Avaironeses, es a dire que fan pas que manjar de charcutariá, mas coma i a pas de pòrcs, fan aquò amb de carn de tartugas. Aquò’s le pitch.

Se sèm dich que per una seria longa amb d’episòdis un pauc bèls de 25 minutas, es tròp descabestrat per èstre preses al seriós. Mas aquela idèa m’agradèt, l’ai gardada pel cap, perqué cada còp qu’ai pensat a d’istòrias ont le monde parlarián occitan, me caliá una logica per que parlèsson occitan. Es coma aquò que soi vengut a l’idèa de contar l’istòria dels creators de Montsegur de Mar. Aquò es le punt de partença.

Ieu trapi qu’es mai simple d’escriure per le cinèma, la dificultat es l’estructura, de tot far dintrar dins le format, aquò es complicat. Mas de bona literatura, sus los ambients, las impressions, las descripcions e tot aquò, es un trabalh que pren fòrça temps, cal tornar escriure, tornar escriure, tornar escriure… Aquò i es pas dins le cinèma perque es le trabalh del realizator. I a una delegacion, es a dire que l’autor fa las colors puèi i a una còla qu’interven, un realizator que, el tanben, va delegar a d’autres… Es mai simple, al final. Es long d’escriure un scenari, es long de le rodar, mas mens long, me pensi, que de far un roman.

A la debuta, pels primièrs episòdis, quand vesiái las scènas rodadas, disiái a Amic tot çò que vesiái sus le rodatge (i èri pas tostemps mas i soi anat plan sovent), èri jamai estonat, malgrat l’improvisacion, las situacions, la realitat dels actors e tot aquò. Èra çò qu’aviam pensat. E pensi qu’ara, amb Amic, nos podèm totjorn melhorar, mas sèm un parelh que fonciona.

En practica, dins le mitan del cinèma, i a una ierarquia e l’autor existís pas pus al moment del rodatge, aquí sèm dins un daquòs un pauc especial amb La Seria, es a dire que ja, ai jogat un rotlet dedins, ai ajudat, qu’a un moment aguèrem un problèma de can… I aviá un gos que nos mancava e me soi trachat d’aquò. Èri en mèstre-gos, e aquò faguèt que me caliá èstre sus le rodatge, mas sens plaça clara. Al prèp d’Amic, la plaça es clara, al prèp dels actors e de tota la còla dels primièrs episòdis, brica de problèma, es un pauc l’esperit de DètzCollectiu audiovisual occitan creat per dètz personas en 2010 que ne fasiá partida Amic Bedel.. Aprèp, dins le monde que venon d’en defòra e que son acostumats a la ierarquia del cinèma, es complicat perque i a pas de plaça oficiala per l’autor.

A Amic, li agradan las estructuras simplas e per aquò, pensi que d’un biais li agrada d’aver mon vejaire, mas de l’autre li agrada tanben d’aver pauc de monde sus le platèu. Coma o sabi, me fau un pauc discrèt e pensi que le desrengui pas… mas li calrà demandar !

Segur que se botar a l’occitan d’un punt de vista professional es pas una bona idèa, es de militantisme, s’agís de se pausar la question de coma iniciar un cinèma occitan o participar a contunhar le pauc que i a de cinèma occitan. Sus aquò, vòli dire que participèri a una conferéncia sus le cinèma occitan e diguèri que de cinèma occitan n’i a pas briga ! Perque i a pas de public, i a pas de moneda, i a pas res. Doncas cal partir de res e arrestar de parlar de cinèma occitan, començar per far de causas en occitan es ja plan. E de causas en occitan dins le mitan francés perque, si que non, i aurà pas de moneda, e pas de produccion.

Pensi que l’occitan a besonh de legitimitat, e se començam a far una seria qu’es pas credibla… Segur que l’istòria es pas credibla, es un monde un pauc particular, mas l’idèa es de le dintrar dins la realitat perque avèm de provar que fonciona, abans de partir, perqué pas, sus de sciéncia-ficcion en occitan. Aquò me ven de mas reflexions sus las novèlas e sus le roman. Sus la question de coma faire un monde, ai escrit un libre que le problèma s’i pausa perque es un monde qu’existís pas vertadièrament, doncas cal que tot siá clavat. Per exemple, dins Le Senhor dels Anèls, aquò fonciona perqué i a tot l’univèrs de Tolkien contengut dins le libre e tot es logic dins son cap, es un monde clavat, e pensi qu’aquò es important.

Çò que me parla dins la ficcion es le biais de dire de causas. De còps, quand expliqui de causas que pensi, le monde me comprenon pas, e quand las meti dins una istòria que ditz la meteissa causa d’un autre biais, fonciona. Es un pauc la logica de la parabòla.

Subretot que cal parlar de modernitat tot en gardant un pè amb la tradicion, e es aquí que pensi que sens Amic seriá pas estat possible. M’agrada totjorn un pauc le destacament, l’umor es un biais de desdramatizar de causas seriosas en gardant de vam, amb energia.

Del moment que causiguèri de ne far mon trabalh, venguèt una realitat de trabalh, es a dire que m’agrada mai de far a las cartas ; soi pas a jogar quand soi a escriure. Una bona serada es pas una serada a legir de poèmas. Escrivi per èstre comprés, escrivi per un lectorat, e parli del monde. Mon problèma al nivèl literari es que longtemps ai escrit sus l’absurditat del monde e les dangièrs que i aviá a acceptar aquelas absurditats, e pensi qu’ara i sèm. E sabi pas qué faire, sabi pas qué dire perqué tot çò que i aviá de dire, ai l’impression qu’es dit e qu’es tròp tard. Sabi pas tròp de qué far uèi.